دوره 21، شماره 4 - ( 4-1402 )                   جلد 21 شماره 4 صفحات 310-299 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Nikkhah F, Moghadam Tabrizi F, Didarlou A, Qara Aghaji R. HEALTH-PROMOTING BEHAVIORS IN POSTPARTUM WOMEN WITH HIGH BODY MASS INDEX IN URMIA CITY, IRAN. Nursing and Midwifery Journal 2023; 21 (4) :299-310
URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4862-fa.html
نیک خواه فاطمه، مقدم تبریزی فاطمه، دیدارلو علیرضا، قره آغاجی رسول. رفتارهای ارتقادهنده سلامت در زنان زایمان کرده با نمایه توده بدنی بالا شهر ارومیه. مجله پرستاری و مامایی. 1402; 21 (4) :299-310

URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4862-fa.html


1- دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره در مامایی، مرکز تحقیقات چاقی مادر و کودک، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
2- دانشیار بهداشت مادر و کودک، مرکز تحقیقات چاقی مادر و کودک، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران (نویسنده مسئول) ، fmtabrizi@gmail.com
3- استاد آموزش بهداشت و ارتقا سلامت، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
4- استاد آمار زیستی، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
متن کامل [PDF 647 kb]   (960 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1513 مشاهده)
متن کامل:   (1191 مشاهده)
مقدمه
اضافه‌وزن[1] و چاقی[2] یک مشکل پیچیده، چندعاملی و عمده بهداشت عمومی در سراسر جهان است که کنترل آن می‌تواند برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن در افراد جامعه در آینده مهم باشد (1, 2) سازمان جهانی بهداشت[3] و موسسه ملی بهداشت آمریکا[4] در بزرگ‌سالان نمایه توده بدنی 9/29-25 کیلوگرم بر مترمربع را به‌عنوان اضافه‌وزن معرفی کرده‌اند (3). سازمان جهانی بهداشت در سال 2015 گزارش نمود حدود 3/2 میلیارد نفر دارای اضافه‌وزن و حداقل 700 میلیون نفر از آنان چاق بودند (3). شیوع چاقی در اروپا و آمریکای شمالی بالا و در آفریقا و خاورمیانه متغیر است. بالاترین میزان چاقی و اضافه‌وزن در جزایر اقیانوس آرام با شیوع 80 درصد و کمترین میزان آن در هند با شیوع یک درصد گزارش شده است (4). روند چاقی در ایران همانند سایر کشورهای خاورمیانه روبه افزایش است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در سال 2016، بالغ بر 4/65 درصد زنان بالای 18 سال ایرانی دارای اضافه‌وزن یا چاقی بودند (5). ایران در منطقه خلیج‌فارس دارای شیوع بالایی از چاقی و اختلالات مرتبط با آن مانند سندرم متابولیک و دیابت در گروه‌های سنی مختلف را دارد (6). زنان بیشتر از مردان در معرض اضافه‌وزن و چاقی هستند که علت آن را می‌توان به فعالیت بدنی کمتر در آن‌ها، تفاوت‌های هورمونی، زایمان‌های متعدد، وضعیت اقتصادی -اجتماعی متفاوت زنان با مردان عادات غذایی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی متفاوت و عادات غذایی مختلف آن‌ها نسبت داد(7, 8). حاجیان نیز در مطالعه‌ای که در مازندران انجام داد شیوع چاقی و اضافه‌وزن را در زنان 8/27 درصد و 5/33 درصد گزارش کرد (9). در بررسی چمنی و همکاران (1400)شیوع چاقی 8/21 درصد و اضافه‌وزن 4/43 درصد  در زنان 50-30 ساله شهر بجنورد گزارش شد(10). یکی از مسائل شناخته شده در این زمینه باقی ماندن وزن پس از زیمان است (11). لذا، بارداری یکی از مهم‌ترین و پر مخاطره‌ترین دوران زندگی مادر و جنین محسوب می‌شود که ازنظر بهداشتی و اجتماعی برای فرد، خانواده و جامعه اهمیت فراوانی دارد (12). مطالعات نشان می‌دهد که زنان چاق یا دارای اضافه‌وزن در معرض خطر مرگ داخل رحمی جنین و یا سقط‌جنین ،خطر پره اکلامپسی، دیابت بارداری، ماکروزومی جنینی و زایمان سزارین هستند (13) (14, 15) شربزری[5] و همکاران (2009) و سیگارز[6] و همکاران (2010)  نشان دادند که زنان با تحصیلات بالاتر، آگاهی بیشتر و دارای موقعیت اجتماعی- اقتصادی و امکانات بهتر، دارای اضافه‌وزن کمتری پس از زایمان هستند (16, 17). محدودیت رژیم غذایی پر کالری، داشتن رژیم غذایی سالم، مشاوره در مورد رژیم غذایی، افزایش مدت شیردهی، افزایش فعالیت جسمی و به‌طور کلی افزایش آگاهی و دانش زنان نسبت به سبک زندگی سالم و ایجاد باور و نگرش مثبت به این رفتارهای ارتقاء سلامت می‌توانند به‌عنوان راهکارهایی برای جلوگیری از اضافه‌وزن پس از زایمان باشند (18). ارتقاء سلامت فرایندی است که مردم را قادر می‌سازد تا بر سلامت خود کنترل داشته باشند (19, 20). پندر[7] و همکاران (2006) رفتارهای ارتقاء دهنده سلامتی را در شش جنبه شامل تغذیه، فعالیت بدنی، مدیریت استرس، مسئولیت‌پذیری سلامت، روابط بین فردی و رشد معنوی طبقه‌بندی می‌کنند (21).  برای ارتقاء سلامت زنان در دوره‌ی پس از زایمان و برای اینکه زنان بتوانند عمری طولانی و زندگی نسبتاً سالم و فعالی داشته باشند، لازم است دانش و آگاهی کافی برای تغییر رفتار یا ایجاد یک رفتار مناسب را به دست آورند و عموماً عقیده بر این است که افراد جهت تغییر رفتارهای بهداشتی نیازمند کمک و آموزش می‌باشند.هدف از بهبود سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت توانمند ساختن مردم برای اصلاح شیوه زندگی همچنین کنترل بیشتر روی سلامتی خود می‌باشد*کسب چنین قدرتی بر مبنای دانش و مهارت است که موجب ارتقاء کیفیت زندگی است (22). انجام رفتارهای ارتقادهنده سلامت یکی از بهترین راه‌هایی است که مردم توسط آن می‌توانند سلامتی خود را حفظ و کنترل نمایند (23). زنان نیمی از جمعیت کشور،مدیران،مربیان خانواده و فعالان جامعه را تشکیل می‌دهد (24). زنان باید در معرض موضوعات بهداشتی و تشویق به شرکت در برنامه‌های ارتقا سلامت قرار بگیرند (25). نظر به اینکه زنان  محور سلامت خانواده محسوب می‌گردند و الگوی اصلی آموزش و ترویج شیوه زندگی سالم به نسل بعدی می‌باشند (26).عدم توجه به سلامت زنان می‌تواند به مشکلات دائمی در سبک زندگی و سلامت نسل‌های آینده منجر شود (27). همچنین با توجه به اینکه مطالعات اندکی به این موضوع، در زنان سنین باروری پرداخته‌اند، بررسی رفتارهای ارتقادهنده سلامتی در زنان در دوره پس از زایمان بسیار حائز اهمیت است.درنتیجه این مطالعه باهدف تعیین وضعیت رفتارهای ارتقادهنده سلامتی در زنان با نمایه با نمایه توده بدنی بالا در دوره پس از زایمان در شهر ارومیه انجام شد.نتایج این تحقیق می‌تواند  پایه‌ای برای تحقیقات بعدی باشد تا با مداخلات به‌هنگام، در جهت تصحیح و بهبود سبک زندگی گام برداریم.

مواد و روش کار
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی -تحلیلی است که با کد اخلاق IR.UMSU.REC.1400.177 به روش مقطعی در سال 1399-1400 انجام شده است. شرکت‌کنندگان در این مطالعه شامل زنان با نمایه توده بدنی بالا در دوره پس از زایمان تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی در شهر ارومیه بودند که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. حجم نمونه با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری 95 درصدی، توان آزمون 80 درصد و با احتساب 10 درصد ریزش 104 نفر برآورد شد. ابتدا توسط همکاران مرکز جامع خدمات سلامت، افراد واجد شرایط (که در سامانه سیب ثبت شده است) که 6 هفته از زایمان آن‌ها گذشته بود تماس گرفته شد و پس از کسب اجازه از افراد و دادن توضیحات لازم، در صورت رضایت، شماره تماس در اختیار محقق قرار گرفت، به دلیل شرایط کرونا، محقق با افراد جهت انجام واکسیناسیون دوماهگی هماهنگ شد و در همان جلسه پس از داشتن شرایط ورود به مطالعه (داشتن حاملگی ترم 42 - 37 هفته، عدم بستری نوزاد، عدم شرکت در کلاس‌های آموزشی، نداشتن حاملگی پرخطر، نداشتن بیماری روان‌پزشکی، داشتن اضافه‌وزن پس از زایمان، داشتن سواد خواندن و نوشتن، دارای گوشی هوشمند و معیارهای خروج از مطالعه (عدم تمایل به ادامه مطالعه)، رضایت آگاهانه اخذ شد و قد و وزن مادران با استفاده از ترازوی مارک ایانوت محاسبه و یادداشت شد. ابتدا 137 نفر به‌صورت در دسترس وارد مطالعه شدند که از آن تعداد 33 نفر از مطالعه خارج شدند.
پرسشنامه‌های این مطالعه شامل پرسشنامه مشخصات دموگرافیکی و بالینی، پرسشنامه استاندارد سبک زندگی ارتقادهنده سلامت بود.

پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت[8]
پرسشنامه 52 سؤالی والکر[9] و همکاران (1987) (28) در این مطالعه استفاده شد. سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت با مقیاس از لیکرت 4 درجه‌ای (هرگز=1، برخی اوقات=2، اغلب=3 و همیشه=4)، نمره‌گذاری شده و به‌طور گسترده‌ای برای ارزیابی سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و ابعاد 6 گانه‌ی آن به‌کاربرده شده است. این ابعاد شامل مسئولیت‌پذیری در قبال سلامتی خود (9 آیتم)، فعالیت بدنی (8 آیتم)، تغذیه (9 آیتم)، رشد معنوی (9 آیتم)، روابط بین فردی (9 آیتم) و مدیریت استرس (8 آیتم) است. نمره هر زیر مقیاس از میانگین نمرات پاسخ‌های داده‌شده به سؤالات همان زیر مقیاس به دست آمد. نمره کل آزمودنی در سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت، نمره‌ای است که از میانگین پاسخ‌های آزمودنی به همه 52 سؤال به دست می‌آید، نمره‌ی کسب‌شده در هر سؤال دامنه‌ای از 1-4 دارد و محدوده نمره قابل اکتساب در این پرسشنامه بین 52-208 است. نمره بالاتر بیانگر سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت بهتر است (28, 29). در ایران در چندین مطالعه، روایی و پایایی پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت اثبات شده است. احمدی و همکاران، در مطالعه خود نشان دادند که پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ، 87/0 و روایی پرسشنامه با استفاده از روش اعتبار محتوا،73/0 بود(30). در پژوهش زیدی و همکاران روایی پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت والکر مورد تأیید قرار گرفته است.همچنین پایایی پرسشنامه یا قابلیت اعتماد آن با استفاده از روش اندازه‌گیری آلفای کرونباخ محاسبه شد.کل ابزار،آلفای کرونباخ مناسبی داشت که برابر با 82/0 بود. آلفای کرونباخ برای هر یک از ابعاد پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت والکر بین 79/0 تا 91/0 به دست آمده بود با استفاده از روش اعتبار سازه، پرسشنامه دارای روایی برابر 90/0 بود(31). پرسشنامه به‌صورت خودگزارش‌دهی تکمیل شد.اطلاعات توسط نرم‌افزارspss16،آزمون‌های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها
در کل 104 نفر خانم در پژوهش حاضر شرکت کردند. میانگین سنی افراد شرکت‌کننده در مطالعه فوق برابر 96/5 ± 07/27 سال بوده است. همچنین میانگین شاخص توده بدنی[10] افراد شرکت‌کننده در مطالعه فوق برابر 6/1 ± 82/27 سال بوده است.
تمامی زنان موردمطالعه متأهل و غالباً دارای تحصیلات دانشگاهی (15 /72 درصد) بودند و 04/39 درصد خانوارها سطح درآمد ماهیانه خود را متوسط گزارش نمودند و 27/66 درصد از زنان خانه‌دار و 65/33 درصد شغل داشتند. (سایر اطلاعات جمعیت شناختی شرکت‌کنندگان در جدول 1 ارائه شده است).
با توجه به نتایج حاصل از آزمون تی تست میانگین نمره پرسشنامه ابعاد رفتارهای ارتقادهنده سلامت بین دو گروه شغلی مادران (خانه‌دار و کارمند) به‌استثناء مدیریت استرس (01/0) در تمامی ابعاد یکسان و برابر بودند که ازنظر آماری معنی‌دار نبوده است جدول (2). نمره پرسشنامه ابعاد رفتارهای ارتقادهنده سلامت بین دو گروه شغلی همسر (آزاد و کارمند) یکسان و برابر بودند که ازنظر آماری معنی‌دار نبوده است. نمره پرسشنامه ابعاد رفتارهای ارتقادهنده سلامت بین دو گروه تحصیلات همسر (زیر دیپلم و بالای دیپلم) به‌استثناء احساس مسئولیت در برابر سلامتی (038/0) و فعالیت فیزیکی (011/0)، بین دو گروه تحصیلات مادر (زیر دیپلم و بالای دیپلم) به‌استثناء احساس مسئولیت در برابر سلامتی (042/0) و مدیریت استرس (001/0)، بین دو گروه وضعیت مسکن (مالک و مستأجر) به‌استثناء روابط بین فردی (014/0)، بین دو گروه مصرف سیگار (بلی و خیر) به‌استثناء روابط بین فردی (037/0) و بین دو گروه نوع زایمان (سزارین و طبیعی) در تمامی سازه‌ها یکسان و برابر بودند که ازنظر آماری معنی‌دار نبوده است. میانگین نمره پرسشنامه ابعاد رفتارهای ارتقادهنده سلامت بین سه گروه وضعیت اقتصادی (دخل کمتر از خرج، دخل برابر خرج، دخل بیشتر از خرج) در تمامی ابعاد به‌استثناء مدیریت استرس (001/0) و بین سه گروه تغذیه کودک (شیر مادر، شیر خشک، هردو) در تمامی ابعاد به‌استثناء مسئولیت در برابر سلامتی (003/0) و رفتارهای ارتقادهنده سلامت (036/0)، یکسان و برابر بودند که ازنظر آماری معنی‌دار نبوده است (جدول 3).
 
جدول (1): توزیع فراوانی توأم متغیرهای دموگرافیک در شرکت‌کنندگان موردبررسی
متغیر گروه گروه
104 نفر
تعداد درصد
شغل زن خانه‌دار 69 27/66
کارمند 35 65/33
شغل شوهر آزاد 41 45/39
کارمند 63 55/60
تحصیلات زن زیر دیپلم 29 85/27
بالای دیپلم 75 15/72
تحصیلات شوهر زیر دیپلم 53 95/50
بالای دیپلم 51 05/49
وضعیت اقتصادی دخل کمتر از خرج 7 7/6
دخل برابر خرج 41 4/39
دخل بیشتر از خرج 56 85/53
وضعیت مسکن مالک 56 85/53
مستأجر 48 15/46
غذای کودک شیر مادر 60 7/57
شیر خشک 18 3/17
هردو 26 25
سیگار بلی 18 45/17
خیر 86 7/82
نوع زایمان سزارین 55 9/52
طبیعی 49 1/47
میزان ورزش کمتر از 30 دقیقه 55 9/52
بین 30 تا 60 دقیقه 47 1/45
بیشتر از 60 دقیقه 2 8/3
جدول (2): میانگین و انحراف معیار نمره کلی رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و زیر مقیاس آن
نام متغیر 104 نفر
میانگین انحراف استاندارد
رفتارهای ارتقادهنده سلامت 42/110 66/10
رشد معنوی 16/18 1/4
روابط بین فردی 42/20 75/2
تغذیه 72/19 51/2
مسئولیت‌پذیری در برابر سلامت 72/19 51/2
مدیریت استرس 03/18 08/2
فعالیت فیزیکی 01/15 25/2
جدول (3): مقایسه میانگین ابعاد رفتارهای ارتقادهنده سلامت به تفکیک اطلاعات دموگرافیک
بحث و نتیجه‌گیری
این مطالعه باهدف تعیین رفتارهای ارتقاء دهنده سلامتی در زنان زایمان کرده با نمایه توده بدنی بالا انجام شد. در مطالعه حاضر میانگین کلی رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در زنان مورد مطالعه 66/10±42/110 بود. که نشان‌دهنده این است که زنان ازنظر انجام رفتار ارتقادهنده سلامتی در سطح متوسطی قرار دارند. در مطالعه‌ای که توسط میرجلیلی و همکاران با عنوان رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در زنان سنین باروری انجام گرفت، میانگین نمره کلی رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت 14/18±09/131 به دست آمد (32). عنبری و همکاران این مقدار را در زنان 9/20±2/129 گزارش کردند (33). مطلق و همکاران رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت را در دانشجویان بررسی کردند که نمره آن 19±3/130 گزارش شد (34). روابط بین فردی از مهم‌ترین ابزار پیشبرد زندگی انسان‌ها است. رشد توانمندی‌های بالقوه انسان برای رسیدن به مرحله شکوفایی و بالفعل، جز در سایه روابط بین فردی به دست نمی‌آید. اهمیت دادن به روابط بین فردی و بهبود آن می‌تواند نتایج قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد. در سایه روابط بین فردی مطلوب توانمندی‌های شخصیتی، سازگاری مطلوب بهبودیافته و منجر به افزایش کیفیت زندگی و خودشکوفایی فردی می‌شود. افرادی که از مهارت‌های ارتباطی ضعیف‌تری برخوردارند کمتر از سوی اطرافیان پذیرفته می‌شوند و با مشکلات کوتاه‌مدت و بلندمدت زیادی روبرو هستند(35). در مطالعه حاضر، بیشترین نمره کسب‌شده در زیرگروه روابط بین فردی به دست آمد. که با مطالعه مقدم و همکاران  (36)  همخوانی دارد.همسو با مطالعات  قبلی (37-39)  پایین‌ترین نمره در بین زیر مقیاس‌ها،مربوط به نمره فعالیت بدنی بود.تنها توضیح برای این بی‌تحرکی سبک زندگی غلط، پیشرفت سریع تمدن و صنعتی شدن زندگی می‌باشد(38) . یافته‌های حاصل از بررسی ملی در بزرگ‌سالان ایرانی نشان می‌دهد که بیش از 80 درصد جمعیت ایرانی غیرفعال هستند (40). تحرک عامل مهمی در پیشگیری از بیماری‌های مزمن در زنان است (38).همچنین فعالیت فیزیکی می‌تواند بر علائم یائسگی، بیماری قلبی و عروقی و فشارخون،دیابت و چاقی تأثیر مثبتی داشته باشد (41). نداشتن اطلاعات کافی،شرایط جوی،عدم دسترسی به سالن‌های ورزشی، عدم همکاری افراد خانواده (42) ازجمله موانع انجام فعالیت فیزیکی می‌باشد که با شناسایی و کاهش این موانع و اجرای برنامه‌های مداخله‌ای جهت آگاهی بخشی، تغییر نگرش و رفتار زنان، می‌توان گام مؤثری در ارتقاء سطح فعالیت فیزیکی آنان برداشت.زنان پس ازایمان نسبت به قبل از آن و مادران دارای فرزند نسبت به زنان بدون فرزند فعالیت جسمانی کمتری انجام می‌دهند در این دوره از زندگی مادران در معرض خطر بالای زندگی کم‌تحرک و در نتیجه ابتلا به پاقی و دیابت هستند(43). رفتارهای ارتقاء دهنده‌ی سلامت یک رویکرد مثبت در زندگی فراهم می‌کنند و راهی برای افزایش سلامت و خودشکوفایی هستند (19).رشد معنوی، در سلامت جسم و روان مؤثر است و به عوامل مختلفی مانند فرهنگ جامعه، اعتقادات فرد و جامعه بستگی دارد (44). بالا بودن نمره رشد معنوی در این مطالعه و مطالعات دیگر می‌تواند به دلیل حاکم بدن ارزش‌های اسلامی و توجه به سلامت معنوی باشد که این خود بر سلامت افراد تأثیر می‌گذارد(45). در مطالعه حاضر بین وضعیت اشتغال و رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت ارتباط معنی‌داری وجود نداشت که همسو با مطالعه مقدم و همکاران است (36). در این مطالعه بین سازه مدیریت استرس و شغل زنان ارتباط معناداری وجود دارد، زنانی که شاغل هستند می‌توانند مدیریت بهتری روی استرس‌های خود داشته باشند که همسو با مطالعه خدابخشی و همکاران است شاید به این دلیلی باشد که فرصت حضور در اجتماع و پذیرش و تجربه نقش‌های گوناگون در ایجاد و رشد راهبردهای مقابله‌ای استرس  در آن‌ها نقش بسزایی دارد (46). در این مطالعه رابطه معناداری بین تحصیلات و احساس مسئولیت در برابر سلامتی وجود دارد که همسو با مطالعه کریمی و همکاران است افراد با سطح سواد سلامتی پایین‌تر، هزینه‌های پزشکی بیشتری را متحمل می‌شوند متخصصان بر این باور هستند که سواد سلامت از طریق دانش بیماری، رفتار سلامتی و استفاده از رفتارهای پیشگیرانه، بر وضعیت سلامتی افراد و استفاده آنان از خدمات سلامت تأثیر می‌گذارد (47). با توجه به نتایج این مطالعه بین وضعیت مسکن و مصرف دخانیات با روابط بین فردی رابطه معناداری وجود دارد مسکن نامناسب باعث ایجاد تنش در میان ساکنان شده و درصورتی‌که مالکیت بر مسکن وجود نداشته باشد، جابجایی‌های زیاد باعث عدم تشکیل احساس تعلق به محیط در افراد شده و وقوع رفتارهای انحرافی ازجمله رفتارهای خشونت‌آمیز را تسهیل می‌نماید(48). نتایج این مطالعه حاکی از این است که بین وضعیت اقتصادی و مدیریت استرس ارتباط معناداری وجود دارد که همسو با مطالعه اکبری و همکاران است، وضعیت اقتصادی و اجتماعی یکی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های سلامت و میرایی است زنان  در شرایط اقتصادی و اجتماعی پایین از آسیب‌پذیری بیشتری برخوردارند و به دلیل در معرض قرار گرفتن آسیب‌های روانی ناشی از وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین در معرض افسردگی قرار دارند(49). شیوه‌ی زندگی سالم نه‌تنها باعث ارتقاء سطح سلامتی می‌شود بلکه می‌تواند اثرات منفی ناشی از بیماری‌های مزمن را کاهش دهد (45). توجه به سلامت و رفاه اجتماعی زنان، که نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می‌دهند، نه‌تنها به‌منزله حقی انسانی شناخته‌شده بلکه تأثیر آن در سلامت خانواده و جامعه نیز اهمیت روزافزون یافته است. ازآنجاکه نقش زنان در مراقبت خود و در منزل از کودکان، سالمندان و بیماران و سایر اعضای خانواده بسیار اهمیت دارد (46). انتخاب هر نوع سبک زندگی از سوی زنان نه‌تنها بر زندگی شخصی آن‌ها، بلکه بر رفتارهای سبک زندگی سایر افراد نیز تأثیر می‌گذارد (47).
محدودیت مطالعه:
در این مطالعه شرایط روحی و روانی افراد در حین پر کردن پرسشنامه تحت تأثیر استرس و نگرانی‌های اجتماعی، خانوادگی، فردی بود که قابل‌کنترل محقق نبود.
نتیجه‌گیری: در پژوهش حاضر باوجود مطلوب بودن نمره کلی رفتارهای ارتقاء دهنده سلامتی در زنان، نیاز به ارتقا این رفتارها بخصوص در زمینه فعالیت فیزیکی وجود دارد. لذا پیشنهاد می‌شود مطالعات بیشتری جهت بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای ارتقاء دهنده سلامتی طراحی گردد تا با انجام مداخلات مناسب گام مهمی در جهت حفظ و ارتقا سلامتی، تصحیح و بهبود سبک زندگی زنان در دوره پس از زایمان برداریم.

تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از همکاری مسئولین محترم مراکز خدمات جامع سلامت ارومیه و مادران این مرکز و همچنین از اساتید و همکاران این طرح تحقیقاتی، تشکر و قدردانی می‌شود.
نوع مطالعه: کیفی | موضوع مقاله: مامایی

فهرست منابع
1. Hruby A, Hu FB. The epidemiology of obesity: a big picture. Pharmacoeconomics 2015;33(7):673-89. [DOI:10.1007/s40273-014-0243-x] [PMID] [PMCID]
2. Jafari-Adli S, Jouyandeh Z, Qorbani M, Soroush A, Larijani B, Hasani-Ranjbar S. Prevalence of obesity and overweight in adults and children in Iran; a سامانمند review. J Diabetes Metab Disord 2014;13(1):1-10. [DOI:10.1186/s40200-014-0121-2] [PMID] [PMCID]
3. WHO. Obesity and overweight - Fact Sheets 16 February 2018 2018 [Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight. [URL]
4. Harbuwono DS, Pramono LA, Yunir E, Subekti I. Obesity and central obesity in Indonesia: evidence from a national health survey. Med J Indonesia 2018;27(2):114-20. [DOI:10.13181/mji.v27i2.1512]
5. Organization WH. Nutrition Landscape Information System (NLiS): Global Nutrition Monitoring Framework Country Profile: Iran (Islamic Republic of). Geneva: World Health Organization. 2020. [URL]
6. Haghdoost AA, Rezazadeh Kermani M, Sadghirad B, Baradaran HR. Prevalence of type 2 diabetes in the Islamic Republic of Iran: سامانمند review and meta-analysis. East Mediterr Health J 2009;15(3):591-599. [DOI:10.26719/2009.15.3.591] [PMID]
7. Maryam T, Abbas R, Mojtaba S, Sepideh A, Yousef A. Determine the Prevalence of Overweight and Obesity and Effective Factors in Iranian Females: A Population-Based Cross-Sectional Study. Acta Medica Iranica 2020;58(2). [DOI:10.18502/acta.v58i2.3713]
8. Rashidi A, Mohammadpour-Ahranjani B, Vafa MR, Karandish M. Prevalence of obesity in Iran. Obes Rev. 2005;6(3):191-2. https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2005.00174.x [DOI:10.1111/j.1467-789X.2005.00174.x.] [PMID]
9. Hajian K, Heydari B. Prevalence of obesity and its associated factors in population aged 20 to 70 years in urban areas of Mazandaran. J Mazandaran Univ Med Sci 2006;16(55):107-17. [Google Scholar]
10. Chamani K, Hamedinia MR, Moein Frad MR, Amiri Parsa t. The survey of pervalence of obesity and some factors of breeding and its related physical activities in females aged 30-50 years of the city of Bojnord. J Sabzevar Univ Med Sci 2021;28(1):13-21. [Google Scholar]
11. Huang T-T, Dai F-T. Weight retention predictors for Taiwanese women at six-month postpartum. J Nurs Res 2007;15(1):11-20. https://doi.org/10.1097/01.JNR.0000387595.94413.90 [DOI:10.1097/01.jnr.0000387595.94413.90] [PMID]
12. Sharifirad GR, Tol A, Mohebi S, Matlabi M, Shahnazi H, Shahsiah M. The effectiveness of nutrition education program based on health belief model compared with traditional training. J Educ Health Promot 2013;2. [DOI:10.4103/2277-9531.112684] [PMID] [PMCID]
13. Taghdir M, Rezaianzadeh A, Sepandi M, Abbaszadeh S, Alimohamadi Y. Determine the prevalence of overweight and obesity and effective factors in Iranian females: a population-based cross-sectional study. Acta Medica Iranica 2020:73-7. [DOI:10.18502/acta.v58i2.3713]
14. Council NR. Weight gain during pregnancy: reexamining the guidelines. 2010. [Google Scholar]
15. Mahan LK, Escott-Stump S, Raymond JL, Krause MV. Krause's food & nutrition therapy: Elsevier/Saunders; 2012. [URL]
16. Shrewsbury VA, Robb KA, Power C, Wardle J. Socioeconomic differences in weight retention, weight-related attitudes and practices in postpartum women. Matern Child Health J 2009;13(2):231-40. [DOI:10.1007/s10995-008-0342-4] [PMID]
17. Siega‐Riz AM, Herring AH, Carrier K, Evenson KR, Dole N, Deierlein A. Sociodemographic, perinatal, behavioral, and psychosocial predictors of weight retention at 3 and 12 months postpartum. Obesity 2010;18(10):1996-2003. [DOI:10.1038/oby.2009.458] [PMID] [PMCID]
18. de Castro MBT, Cunha DB, Araujo MC, Bezerra IN, Adegboye ARA, Kac G, et al. High protein diet promotes body weight loss among Brazilian postpartum women. Matern Child Nutr 2019;15(3):e12746. [DOI:10.1111/mcn.12746] [PMID] [PMCID]
19. Bogaerts A, Van den Bergh BR, Ameye L, Witters I, Martens E, Timmerman D, et al. Interpregnancy weight change and risk for adverse perinatal outcome. Obstet Gynecol 2013;122(5):999-1009. https://doi.org/10.1097/AOG.0b013e3182a7f63e [DOI:10.1097/aog.0b013e3182a7f63e] [PMID]
20. Mehri A, Solhi M, Garmaroudi G, Nadrian H, Sighaldeh SS. Health promoting lifestyle and its determinants among university students in Sabzevar, Iran. Int J Prev Med 2016;7. [DOI:10.4103/2008-7802.180411] [PMID] [PMCID]
21. Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. 2006. [URL]
22. Tavakoli M, Emadi Z. The Relationship between Health-Promoting Lifestyle, Mental Health, Coping Styles and Religious Orientation among Isfahan University Students. J Res Behave Sci 2015;13(1):64-78. [Google Scholar]
23. Nilsaz M, Tavasoli E, Mazaheri M, Sohrabi F, Khezeli M, Ghazanfari Z et al. Study of Health-promotion behaviors and Life Style among students of Dezful universities. J Ilam Univ Med Sci 2013;20(5):168-75 [URL]
24. Solhi M, Kazemi SS, Haghni H. Relationship between general health and self-efficacy in women referred to health center No. 2 in Chaloos (2012). Razi J Med Sci 2013;20(109):72-9. 25. Dunneram Y, Jeewon R. Healthy diet and nutrition education program among women of reproductive age: A necessity of multilevel strategies or community responsibility. Health Promot Perspect 2015;5(2):116-27. [DOI:10.15171/hpp.2015.014] [PMID] [PMCID]
25. Moodi M, Norozi E, Rezaeian M, Mostafavi F, Sharifirad GR. Comparing the Effectiveness of Three Educational Interventions based on Health Belief Model on Mammography Screening Behaviors in Women above 40 Years in Isfahan, Iran. Health Sys Res 2013;9(4):385-94. [DOI:10.4103/2277-9531.120857] [PMID] [PMCID]
26. Baheiraei A, Mirghafourvand M, Mohammadi E, Charandabi SMA. The experiences of women of reproductive age regarding health-promoting behaviours: a qualitative study. BMC Public Health 2012;12(1):573. [DOI:10.1186/1471-2458-12-573] [PMID] [PMCID]
27. Frank-Stromborg M, Pender NJ, Walker SN, Sechrist KR. Determinants of health-promoting lifestyle in ambulatory cancer patients. Soc Sci Med 1990;31(10):1159-68. [DOI:10.1016/0277-9536(90)90237-M] [PMID]
28. https://doi.org/10.1016/0277-9536(90)90237-M [DOI:10.1016/0277-9536(90)90237-m] [PMID]
29. Mohammadi Zeidi I, Pakpour Hajiagha A, Mohammadi Zeidi B. Reliability and validity of Persian version of the health-promoting lifestyle profile. J Mazandaran Univ Med Sci 2012;21(1):102-13. [Google Scholar]
30. Ahmadi A, Roosta F. Health knowledge and health promoting lifestyle among women of childbearing age in Shiraz. Women's Health Bull 2015;2(3):1-4. [DOI:10.17795/whb-25342]
31. Mohammadi Zeidi I, Pakpour Hajiagha A, Mohammadi Zeidi B. Reliability and Validity of Persian Version of the Health-Promoting Lifestyle Profile. J Mazandaran Univ Med Sci 2011;20(1):102-13. [Google Scholar]
32. Mirjalili MR, Mirrezaee S, MazloomiMahmoodabad SS, Dehghan HR. Health Promoting Behaviors in Women of Reproductive Age in Yazd city. Tolooebehdasht 2018;17(4):1-12. [DOI:10.18502/tbj.v17i4.182]
33. Anbari K, Mostafavi SM, Ghanadi K. Health promoting behaviors in women of khorramabad city in western Iran in 2013. Women's Health Bull 2014;2(1). [DOI:10.17795/whb-22162]
34. Motlagh, Z., Mazloomy-Mahmoodabad, S. and Momayyezi, M. Study of Health-Promotion Behaviors among University of Medical Science Students. Zahedan J Res Med Sci 2011;13:29-34. [Google Scholar]
35. Petrovici A, Dobrescu T. The role of emotional intelligence in building interpersonal communication skills. Procedia Soc Behav Sci 2014;116:1405-10. [DOI:10.1016/j.sbspro.2014.01.406]
36. Mogadam tabrizi F, Shaykhi N, Najafi S. Investigating the Status of Health Promoting Behaviors and Its relation to Self-Efficacy and Social Support in Female Heads of Suburban Households of Urmia City. Avicenna J Nurs Midwifery Care 2020;27(6):394-404. [DOI:10.30699/ajnmc.27.6.394]
37. Enjezab B, Farajzadegan Z, Taleghani F, Aflatoonian A, Morowatisharifabad MA. Health Promoting Behaviors in a Population-based Sample of Middle-aged Women and its Relevant Factors in Yazd, Iran. Int J Prev Med 2012;3(Suppl 1):S191-8. https://doi.org/10.1017/S0021932013000618 [DOI:10.1017/s0021932013000618] [PMID]
38. Saber F, Shanazi H, Sharifirad G, Hasanzadeh A. Checking the determinants of physical activity based on the theory of planned behavior in the housewives. J Edu Health Prom 2014;3. [PMCID]
39. Maleki Z, Vali M, Mobasheri F. Health-promoting behaviors in women in Fasa city. J Prev Med 2021;7(3):11-9. [DOI:10.29252/jpm.7.3.19]
40. Hashemi SZ, Rakhshani F, Navidian A, Mosavi SR. Effectiveness of educational program based on Trans-Theoretical model on rate of physical activity among household women in Zahedan, Iran. J Health Sys Res 2013;9(2):144-52. [Google Scholar]
41. Ruzbahani M, Kamkari K, Mirzapuor AA. Assessment of effective factors of barriers to participate in sport for elder women in recreational sport activities in Alborz Province. Organ Behav Manag Stud Sports 2014;1(2):33-42. [Google Scholar]
42. Joseph RP, Ainsworth BE, Keller C, Dodgson JE. Barriers to physical activity among African American women: an integrative review of the literature. Women Health 2015;55(6):679-99. [DOI:10.1080/03630242.2015.1039184] [PMID] [PMCID]
43. Abdollahi M, Peyman N. The effect of education based on self-efficacy strategies in changing postpartum physical activity. Med J Mashhad Univ Med Sci 2016;59(5):328-36. [Google Scholar]
44. Mahmoodi H, Hasanpoor E, Zareipour M, Housaenpour H, Sharifi-Saqqezi P, Babazadeh T. Compare the health promoting behaviors among nurses, health and administrative staff. Iran J Nurs 2016;29(99):56-65. [DOI:10.29252/ijn.29.99.100.56]
45. Mahbobi M, Etemadi M, Khorasani E, Ghiasi M. The relationship between spiritual health and social anxiety in chemical veterans. J Mil Med 2012;14(3):186-91. [Google Scholar]
46. Mohammadi M, Alibakhshi SZ. The Effectiveness of the Self-differentiation Training Based on the Bowen Theory on Marital Satisfaction. J Res Health 2021;11(5):333-40. [DOI:10.32598/JRH.11.5.1574.1]
47. Karimi N, Saadat Gharin S, Tol A, Sadeghi R, Yaseri M, Mohebbi B. Role of Health Literacy and Demographic Variables in Determining Health-Promoting Behaviors Among High School Female Students in the City of Tehran, Iran. J Sch Pub Health Instit Pub Health Res 2019;17(3):212-28. [Google Scholar]
48. Karimi J, Vaezzadeh S, Ayase A. Neighborhood, housing and violence: a case study of marginal and non-marginal areas of Kermanshah city. Urban Sociolog Stud 2017;6(21):83-106. [URL]
49. Amir Ali Akbari S, Vameghi R, Sajedi F, Sajjadi H, Alavimajd H, Hajighasemali S. Relationship between Socio-Economic Status, Perceived Stress, Social Support and Domestic Violence with Women's Depression in Reproductive Age Using Path Analysis. Iran J Health Edu Health Prom 2016;3(4):391-401. [DOI:10.15296/ijwhr.2018.47]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پرستاری و مامایی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Nursing And Midwifery Journal

Designed & Developed by : Yektaweb