دوره 21، شماره 7 - ( مهر 1402 )
جلد 21 شماره 7 صفحات 546-542 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Yousefi-asl M. COMMENTARY: IMPROVING PATIENT SAFETY BY PROMOTING THE SPIRITUAL HEALTH OF HEALTH CARE WORKERS. Nursing and Midwifery Journal 2023; 21 (7) :542-546
URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4986-fa.html
URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4986-fa.html
یوسفی-اصل محمد. مقاله تفسیری: بهبود ایمنی بیمار با ارتقاء سلامت معنوی کادر بهداشت و درمان. مجله پرستاری و مامایی. 1402; 21 (7) :542-546
استادیار معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران ، yousefiasl_m@umsu.ac.i
متن کامل [PDF 391 kb]
(354 دریافت)
| چکیده (HTML) (1095 مشاهده)
متن کامل: (472 مشاهده)
مقدمه
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالیانه میلیون‌ها بیمار در سرتاسر جهان از ناتوانی، آسیب یا مرگ ناشی از مراقبت غیر ایمن رنج می‌برند (1) و تأمین ایمنی بیمار استراتژی مهمی در حوزه‌ی سلامت و درمان است که با به‌کارگیری دانش و روش‌های علمی و عملی قابل استحصال و دستیابی هست (2). امروزه، ایمنی بیمار به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی مطرح شده است. مراقبت ایمن علاوه بر کمبودهای سیستم، فرآیندهای سازمانی ضعیف و مدیریت معیوب به دانش و عملکرد ضعیف کارکنان بهداشت و درمان ارتباط دارد (3, 4). در حال حاضر، یک سری عوامل به‌عنوان موانع خدمت‌رسانی به بیمار معرفی شده که از آن‌ها به‌عنوان موانع ایمنی بیمار تعبیر می‌شود. طبق نظر متخصصین سه عامل در تحقق ایمنی بیمار تأثیرگذار می‌باشد، که عبارت‌اند از عامل سازمانی و مدیریتی، عامل فیزیکی و ساختمانی، و عامل انسانی (5). از میان عوامل ذکرشده، عامل انسانی از بقیه عوامل مهم‌تر و تأثیرگذارتر می‌باشد. عدم دقت در حین معالجه، تجویز داروهای غیرضروری، به روز نبودن اطلاعات پزشکان و پرستاران، بی‌اعتنائی و عدم رعایت قوانین معالجه برخی پزشکان، بی‌توجهی یا عدم رعایت اصول ایمنی در تزریقات، بی‌توجهی و بی‌اعتنائی در دادن داروی بیمار، سهل‌انگاری و سستی در مراقبت از بیمار در طول دوره درمان برخی پرستاران، دادن داروهای مشابه بدون اطلاع به بیمار، عدم دقت در ترکیب دارو، سهل‌انگاری در درست خواندن نسخه توسط برخی داروسازان ازجمله مصادیق عامل انسانی در به هم خوردن ایمنی بیمار شمرده می‌شوند (6-9).
در تحقیقات به‌عمل‌آمده راهکارهای مختلفی برای تأمین و ارتقاء ایمنی بیمار توصیه و پیشنهاد گردیده شده است ازجمله نظارت و کنترل دقیق پروسیجرهای درمانی، ارتقاء سطح مسئولیت‌پذیری کادر محترم درمان، دخیل بودن رضایت بیمار از کادر درمان، ارتقاء شغلی پرسنل، گذاشتن صندوق‌های پیشنهادات و غیره (6, 10, 11).
در مقاله تفسیری حاضر ضمن احترام به همه راهکارهای ارائه‌شده، راه‌حل دیگری مبنی بر ارتقاء سلامت معنوی کادر بهداشت و درمان، با استفاده از آموزهای اسلامی مبنی بر تأکید دین مبین اسلام در اهمیت و ارزش و جایگاه خدمتگزاران سلامتی و تندرستی جامعه و اجر و پاداش مداوا و مراقبت از بیماران، پیشنهاد می‌گردد. در این مقاله سعی شده است تأثیر متقابل افزایش و ارتقاء سلامت معنوی کادر بهداشت و درمان در ارتقاء و افزایش ایمنی بیمار موردبحث و بررسی قرار گیرد.
مطالعات قبلی نشان دادند که شکست در ایمنی بیمار یک پیامد است که در اثر اختلال در ارتباط، کار تیمی، سلامت روانی و سلامت معنوی در میان پرسنل درمان اتفاق میافتد (3, 4).
سلامت روانی و معنوی عوامل تعیین‌کننده‌ای هستند که بر مراقبت‌های ارائه‌شده به بیماران تأثیر می‌گذارند (12). بر اساس مرور متون، بین سلامت معنوی پایین کادر درمان و ضعف در ایمنی بیمار که منجر به خطاهای درمانی می‌شود، رابطه اثبات‌شده‌ای وجود دارد (13). همان‌طوریکه در پایین اشاره خواهد شد، مراقبت از بیمار در کتاب آسمانی مسلمانان از ارزش بالایی برخوردار است. هر کس با کلام خدا آشنایی داشته باشد و سلامت معنوی بالایی داشته باشد، توجه و مراقبت بهتری از بیماران خواهد داشت که می‌تواند موجب ارتقاء ایمنی بیمار شود.
در آموزه‌های دین اسلام، درمان و مراقبت از بیمار جزء اعمال پسندیده و مرضی رضای خداوند متعال معرفی شده است.
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و اله) می‌فرماید:
مَن قَامَ عَلی مَریضٍ یوماً و لیلهً بَعثَهُ اللهُ تبارک و تعالی مَعَ ابراهیم الخَلیلَ (علیه‌السلام)
هرکسی در درمان و مراقبت از مریض و بیماری، یک شبانه‌روز تلاش نماید خداوند متعال او را با حضرت ابراهیم علیه‌السلام محشور خواهد نمود.
حضرت ابراهیم علیه‌السلام جزء انبیای اولوالعزم، بت‌شکن و پدر توحیدی ادیان الهی می‌باشد و خلیل‌الله که به معنای دوست خدا می‌باشد مشهورترین لقب اوست به‌هرحال یکی از افراد محبوب و مطلوب درگاه الهی است که بلاشک جزء اهل بهشت می‌باشد در این روایت مشهور نبوی، پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله یک شبانه‌روز پرستاری و مراقبت از بیمار را به‌قدری ارزشمند می‌داند که او را مستحق محشور شدن با حضرت ابراهیم علیه‌السلام دانسته است و این روایت می‌تواند تمامی رنج‌ها و مشقات نگهداری، مراقبت و پرستاری از مریض را در کام مراقب و پرستار مریض‌ها و بیماران شیرین و گوارا نماید (14, 15).
رفتارهای هر انسانی قطعاً منبعث از عقاید و باورهای قلبی اوست لذا تقویت بنیه‌های اعتقادی و باورهای دینی و افزایش روح ایمان و معنویت قلبی دست‌اندرکاران سلامت و تندرستی جامعه، موجب ایجاد شور و شعف مضاعف در محیط کار و ارتقاء مسئولیت‌پذیری و وجدان کاری گشته و درنتیجه شاهد ارتقاء و رشد روزافزون ایمنی بیمار خواهیم بود به ذکر چند نمونه از روایات متعددی که در راستای خدمت‌رسانی به بیمار از معصومین علیهم‌السلام نقل‌شده و بیانگر اهتمام اسلام به کمک و اعانت به بیماران دارد می‌پردازیم.
در روایتی از پیامبر رحمت صلی‌الله علیه و اله آمده است:
مَن سَعی لِمریضٍ فی حاجَتِهِ فقضاها او لم یقضها، خَرَجَ من ذُنُوبِه کَیوم ٍ وَلَدتهُ اُمُّهُ
هر کسی در برآورده کردن نیازمندی‌های مریضی بکوشد تا نیاز و خواسته‌های بیمار را برطرف نماید چه بتواند و چه نتواند از گناهانش خارج شده و پاک می‌گردد همانند کودکی که تازه از مادر متولد شده است (16, 17).
آیا معاینه، معالجه و مراقبت از بیمار مصداق این روایت نیست؟ کسانی که در بر طرف کردن رنج و ناراحتی بیمار زحمت می‌کشند پیشتازتر از دیگران در خدمت‌رسانی به بیمار نمی‌باشند؟
در روایتی از حضرت علی (علیه‌السلام) آمده است:
و اَمَرَنا رسولُ الله صلی‌الله علیه و اله بِعیادَهِ المریضَ
پیامبر اکرم صلی‌الله علی و اله دائماً ما را به عیادت مریض سفارش می‌نمودند (18, 19).
آیا پزشک و پرستار اولین عیادت کنندگان بیمار نمی‌باشند؟ آیا حضور گره گشای طبیبان و حضور دلسوزانه و خستگی‌ناپذیر پرستان اکمل المصادیق برای این روایت شریف نمی‌باشد؟
در روایتی پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله می‌فرماید:
مَن عادَ مریضاً و جَلَسَ عندهُ ساعَهً اجری اللهُ له عَمَلَ الفِ سَنَهٍ لا یعصَ اللهَ فیها طَرفهَ عینٍ
کسی مریضی را عیادت نموده و لحظاتی در کنار بستر او بنشیند خداوند متعال عمل هزار سال عبادتی که در آن یک چشم بر هم زدنی هم گناه نکرده باشد در حق او جاری خواهد نمود (20).
واقعاً یکی از مصادیق بارز و حتمی این روایت پزشکان و پرستاران عزیزی نیستند که روزانه در کنار ده‌ها بیمار نشسته و ضمن رسیدگی به بیماری او موجب دلگرمی، شادی و امید بیمار به تندرستی و سلامتی می‌گردند؟
پیامبر خاتم صلی‌الله علیه و اله در روایتی می‌فرماید:
مَن عادَ مَریضاً لم یسال الله تعالی شیئاً الا اَعطاهُ
هر کسی از مریضی عیادت نماید (به خاطر همین عیادت و شاد نمودن دل مریض) هر چه از درگاه الهی بخواهد به او داده خواهد شد (21).
باز پزشک و پرستار جزء مصادیق قطعی و صد در صد این نوع روایات می‌باشند.
لذا معتقدیم اگر پزشکان عزیز و پرستاران و سایر کادر همیشه تلاشگر درمان ضمن انجام‌وظیفه در رسیدگی به امورات بیماران از این زاویه نیز به حرفه و شغل خود بنگرند خواهند دید حوزه بسیار گسترده‌ای از جلب و جذب رضا و رضوان الهی نیز به خاطر همین مسئولیت در حیطه کاری خود دارند که با اندکی توجه و قصد قربت می‌توانند شغل و حرفه خود را جزء مشاغل مقدس و محبوب الهی بگردانند.
نتیجه‌گیری
ارتقاء و تقویت بنیه‌های اعتقادی و باورهای دینی و معنوی کادر بهداشت و درمان می‌تواند موجب مسئولیت‌پذیری و وظیفه‌شناسی بیشتر در حوزه کار و فعالیت گشته و درنتیجه باعث افزایش ایمنی بیمار گردد. لذا به عموم دست‌اندرکاران حوزه سلامت و بهداشت و متولیان دلسوز دارو و درمان جامعه پیشنهاد می‌گردد تمهیداتی از قبیل:
1 – برگزاری کارگاههای مرتبط با تقویت و تحکیم اعتقادات دینی
2 – تشکیل جلسات و نشستهای صمیمی در تبیین و تفسیر اهمیت رسیدگی به بیمار در آموزه‌های دینی
3 – برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی مرتبط با مسئولیت‌پذیری و خدمت‌رسانی به بیماران از منظر دین
4 – تشکیل مرتب جلسات هفتگی انس با قرآن و برگزاری دعاهای دسته‌جمعی
5 – نصب تابلوهای هنری و جذاب در اهمیت و ثواب‌های مترتب بر کمک و اعانت بر بیماران در محیط بیمارستانها و مراکز خدماتی درمانی
در راستای رشد، تقویت و تحکیم مبانی دینی و گسترش ایمان و سلامت معنوی پرسنل و کارکنان شریف و زحمت‌کش حوزه سلامت ایجاد شود تا قدمهای مثبت و عملی در ارتقاء و افزایش ایمنی بیمار برداشته شود.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالیانه میلیون‌ها بیمار در سرتاسر جهان از ناتوانی، آسیب یا مرگ ناشی از مراقبت غیر ایمن رنج می‌برند (1) و تأمین ایمنی بیمار استراتژی مهمی در حوزه‌ی سلامت و درمان است که با به‌کارگیری دانش و روش‌های علمی و عملی قابل استحصال و دستیابی هست (2). امروزه، ایمنی بیمار به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی مطرح شده است. مراقبت ایمن علاوه بر کمبودهای سیستم، فرآیندهای سازمانی ضعیف و مدیریت معیوب به دانش و عملکرد ضعیف کارکنان بهداشت و درمان ارتباط دارد (3, 4). در حال حاضر، یک سری عوامل به‌عنوان موانع خدمت‌رسانی به بیمار معرفی شده که از آن‌ها به‌عنوان موانع ایمنی بیمار تعبیر می‌شود. طبق نظر متخصصین سه عامل در تحقق ایمنی بیمار تأثیرگذار می‌باشد، که عبارت‌اند از عامل سازمانی و مدیریتی، عامل فیزیکی و ساختمانی، و عامل انسانی (5). از میان عوامل ذکرشده، عامل انسانی از بقیه عوامل مهم‌تر و تأثیرگذارتر می‌باشد. عدم دقت در حین معالجه، تجویز داروهای غیرضروری، به روز نبودن اطلاعات پزشکان و پرستاران، بی‌اعتنائی و عدم رعایت قوانین معالجه برخی پزشکان، بی‌توجهی یا عدم رعایت اصول ایمنی در تزریقات، بی‌توجهی و بی‌اعتنائی در دادن داروی بیمار، سهل‌انگاری و سستی در مراقبت از بیمار در طول دوره درمان برخی پرستاران، دادن داروهای مشابه بدون اطلاع به بیمار، عدم دقت در ترکیب دارو، سهل‌انگاری در درست خواندن نسخه توسط برخی داروسازان ازجمله مصادیق عامل انسانی در به هم خوردن ایمنی بیمار شمرده می‌شوند (6-9).
در تحقیقات به‌عمل‌آمده راهکارهای مختلفی برای تأمین و ارتقاء ایمنی بیمار توصیه و پیشنهاد گردیده شده است ازجمله نظارت و کنترل دقیق پروسیجرهای درمانی، ارتقاء سطح مسئولیت‌پذیری کادر محترم درمان، دخیل بودن رضایت بیمار از کادر درمان، ارتقاء شغلی پرسنل، گذاشتن صندوق‌های پیشنهادات و غیره (6, 10, 11).
در مقاله تفسیری حاضر ضمن احترام به همه راهکارهای ارائه‌شده، راه‌حل دیگری مبنی بر ارتقاء سلامت معنوی کادر بهداشت و درمان، با استفاده از آموزهای اسلامی مبنی بر تأکید دین مبین اسلام در اهمیت و ارزش و جایگاه خدمتگزاران سلامتی و تندرستی جامعه و اجر و پاداش مداوا و مراقبت از بیماران، پیشنهاد می‌گردد. در این مقاله سعی شده است تأثیر متقابل افزایش و ارتقاء سلامت معنوی کادر بهداشت و درمان در ارتقاء و افزایش ایمنی بیمار موردبحث و بررسی قرار گیرد.
مطالعات قبلی نشان دادند که شکست در ایمنی بیمار یک پیامد است که در اثر اختلال در ارتباط، کار تیمی، سلامت روانی و سلامت معنوی در میان پرسنل درمان اتفاق میافتد (3, 4).
سلامت روانی و معنوی عوامل تعیین‌کننده‌ای هستند که بر مراقبت‌های ارائه‌شده به بیماران تأثیر می‌گذارند (12). بر اساس مرور متون، بین سلامت معنوی پایین کادر درمان و ضعف در ایمنی بیمار که منجر به خطاهای درمانی می‌شود، رابطه اثبات‌شده‌ای وجود دارد (13). همان‌طوریکه در پایین اشاره خواهد شد، مراقبت از بیمار در کتاب آسمانی مسلمانان از ارزش بالایی برخوردار است. هر کس با کلام خدا آشنایی داشته باشد و سلامت معنوی بالایی داشته باشد، توجه و مراقبت بهتری از بیماران خواهد داشت که می‌تواند موجب ارتقاء ایمنی بیمار شود.
در آموزه‌های دین اسلام، درمان و مراقبت از بیمار جزء اعمال پسندیده و مرضی رضای خداوند متعال معرفی شده است.
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و اله) می‌فرماید:
مَن قَامَ عَلی مَریضٍ یوماً و لیلهً بَعثَهُ اللهُ تبارک و تعالی مَعَ ابراهیم الخَلیلَ (علیه‌السلام)
هرکسی در درمان و مراقبت از مریض و بیماری، یک شبانه‌روز تلاش نماید خداوند متعال او را با حضرت ابراهیم علیه‌السلام محشور خواهد نمود.
حضرت ابراهیم علیه‌السلام جزء انبیای اولوالعزم، بت‌شکن و پدر توحیدی ادیان الهی می‌باشد و خلیل‌الله که به معنای دوست خدا می‌باشد مشهورترین لقب اوست به‌هرحال یکی از افراد محبوب و مطلوب درگاه الهی است که بلاشک جزء اهل بهشت می‌باشد در این روایت مشهور نبوی، پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله یک شبانه‌روز پرستاری و مراقبت از بیمار را به‌قدری ارزشمند می‌داند که او را مستحق محشور شدن با حضرت ابراهیم علیه‌السلام دانسته است و این روایت می‌تواند تمامی رنج‌ها و مشقات نگهداری، مراقبت و پرستاری از مریض را در کام مراقب و پرستار مریض‌ها و بیماران شیرین و گوارا نماید (14, 15).
رفتارهای هر انسانی قطعاً منبعث از عقاید و باورهای قلبی اوست لذا تقویت بنیه‌های اعتقادی و باورهای دینی و افزایش روح ایمان و معنویت قلبی دست‌اندرکاران سلامت و تندرستی جامعه، موجب ایجاد شور و شعف مضاعف در محیط کار و ارتقاء مسئولیت‌پذیری و وجدان کاری گشته و درنتیجه شاهد ارتقاء و رشد روزافزون ایمنی بیمار خواهیم بود به ذکر چند نمونه از روایات متعددی که در راستای خدمت‌رسانی به بیمار از معصومین علیهم‌السلام نقل‌شده و بیانگر اهتمام اسلام به کمک و اعانت به بیماران دارد می‌پردازیم.
در روایتی از پیامبر رحمت صلی‌الله علیه و اله آمده است:
مَن سَعی لِمریضٍ فی حاجَتِهِ فقضاها او لم یقضها، خَرَجَ من ذُنُوبِه کَیوم ٍ وَلَدتهُ اُمُّهُ
هر کسی در برآورده کردن نیازمندی‌های مریضی بکوشد تا نیاز و خواسته‌های بیمار را برطرف نماید چه بتواند و چه نتواند از گناهانش خارج شده و پاک می‌گردد همانند کودکی که تازه از مادر متولد شده است (16, 17).
آیا معاینه، معالجه و مراقبت از بیمار مصداق این روایت نیست؟ کسانی که در بر طرف کردن رنج و ناراحتی بیمار زحمت می‌کشند پیشتازتر از دیگران در خدمت‌رسانی به بیمار نمی‌باشند؟
در روایتی از حضرت علی (علیه‌السلام) آمده است:
و اَمَرَنا رسولُ الله صلی‌الله علیه و اله بِعیادَهِ المریضَ
پیامبر اکرم صلی‌الله علی و اله دائماً ما را به عیادت مریض سفارش می‌نمودند (18, 19).
آیا پزشک و پرستار اولین عیادت کنندگان بیمار نمی‌باشند؟ آیا حضور گره گشای طبیبان و حضور دلسوزانه و خستگی‌ناپذیر پرستان اکمل المصادیق برای این روایت شریف نمی‌باشد؟
در روایتی پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله می‌فرماید:
مَن عادَ مریضاً و جَلَسَ عندهُ ساعَهً اجری اللهُ له عَمَلَ الفِ سَنَهٍ لا یعصَ اللهَ فیها طَرفهَ عینٍ
کسی مریضی را عیادت نموده و لحظاتی در کنار بستر او بنشیند خداوند متعال عمل هزار سال عبادتی که در آن یک چشم بر هم زدنی هم گناه نکرده باشد در حق او جاری خواهد نمود (20).
واقعاً یکی از مصادیق بارز و حتمی این روایت پزشکان و پرستاران عزیزی نیستند که روزانه در کنار ده‌ها بیمار نشسته و ضمن رسیدگی به بیماری او موجب دلگرمی، شادی و امید بیمار به تندرستی و سلامتی می‌گردند؟
پیامبر خاتم صلی‌الله علیه و اله در روایتی می‌فرماید:
مَن عادَ مَریضاً لم یسال الله تعالی شیئاً الا اَعطاهُ
هر کسی از مریضی عیادت نماید (به خاطر همین عیادت و شاد نمودن دل مریض) هر چه از درگاه الهی بخواهد به او داده خواهد شد (21).
باز پزشک و پرستار جزء مصادیق قطعی و صد در صد این نوع روایات می‌باشند.
لذا معتقدیم اگر پزشکان عزیز و پرستاران و سایر کادر همیشه تلاشگر درمان ضمن انجام‌وظیفه در رسیدگی به امورات بیماران از این زاویه نیز به حرفه و شغل خود بنگرند خواهند دید حوزه بسیار گسترده‌ای از جلب و جذب رضا و رضوان الهی نیز به خاطر همین مسئولیت در حیطه کاری خود دارند که با اندکی توجه و قصد قربت می‌توانند شغل و حرفه خود را جزء مشاغل مقدس و محبوب الهی بگردانند.
نتیجه‌گیری
ارتقاء و تقویت بنیه‌های اعتقادی و باورهای دینی و معنوی کادر بهداشت و درمان می‌تواند موجب مسئولیت‌پذیری و وظیفه‌شناسی بیشتر در حوزه کار و فعالیت گشته و درنتیجه باعث افزایش ایمنی بیمار گردد. لذا به عموم دست‌اندرکاران حوزه سلامت و بهداشت و متولیان دلسوز دارو و درمان جامعه پیشنهاد می‌گردد تمهیداتی از قبیل:
1 – برگزاری کارگاههای مرتبط با تقویت و تحکیم اعتقادات دینی
2 – تشکیل جلسات و نشستهای صمیمی در تبیین و تفسیر اهمیت رسیدگی به بیمار در آموزه‌های دینی
3 – برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی مرتبط با مسئولیت‌پذیری و خدمت‌رسانی به بیماران از منظر دین
4 – تشکیل مرتب جلسات هفتگی انس با قرآن و برگزاری دعاهای دسته‌جمعی
5 – نصب تابلوهای هنری و جذاب در اهمیت و ثواب‌های مترتب بر کمک و اعانت بر بیماران در محیط بیمارستانها و مراکز خدماتی درمانی
در راستای رشد، تقویت و تحکیم مبانی دینی و گسترش ایمان و سلامت معنوی پرسنل و کارکنان شریف و زحمت‌کش حوزه سلامت ایجاد شود تا قدمهای مثبت و عملی در ارتقاء و افزایش ایمنی بیمار برداشته شود.
فهرست منابع
1. Kuriakose R, Aggarwal A, Sohi RK, Goel R, Rashmi N, Gambhir RS. Patient safety in primary and outpatient health care. J Family Med Prim Care 2020;9(1):7. [DOI:10.4103/jfmpc.jfmpc_837_19] [PMID] []
2. Organization WH. Global patient safety action plan 2021-2030: towards eliminating avoidable harm in health care: World Health Organization; 2021. [URL]
3. Bagnasco A, Tubino B, Piccotti E, Rosa F, Aleo G, Di Pietro P, et al. Identifying and correcting communication failures among health professionals working in the Emergency Department. nt Emerg Nurs 2013;21(3):168-72. [DOI:10.1016/j.ienj.2012.07.005] [PMID]
4. Lee P, Allen K, Daly M. A 'Communication and Patient Safety'training programme for all healthcare staff: can it make a difference? BMJ Qual Saf 2012;21(1):84-8. [DOI:10.1136/bmjqs-2011-000297] [PMID]
5. Carayon P, Wooldridge A, Hose B-Z, Salwei M, Benneyan J. Challenges and opportunities for improving patient safety through human factors and systems engineering. Health Aff 2018;37(11):1862-9. [DOI:10.1377/hlthaff.2018.0723] [PMID] []
6. Konlan KD, Shin J. The status and the factors that influence patient safety in health care institutions in Africa: a systematic review. PLOS Glob Public Health 2022;2(12):e0001085. [DOI:10.1371/journal.pgph.0001085] [PMID] []
7. Pandit M, Pandit S. Medical negligence: Coverage of the profession, duties, ethics, case law, and enlightened defense-A legal perspective. Ind J Urol 2009;25(3):372. [DOI:10.4103/0970-1591.56206] [PMID] []
8. Hessels A, Paliwal M, Weaver SH, Siddiqui D, Wurmser TA. Impact of patient safety culture on missed nursing care and adverse patient events. J Nurs Care Qual 2019;34(4):287. [DOI:10.1097/NCQ.0000000000000378] [PMID] []
9. Abdulghani KH, Aseeri MA, Mahmoud A, Abulezz R. The impact of pharmacist-led medication reconciliation during admission at tertiary care hospital. Int J Clin Pharm 2018;40:196-201. [DOI:10.1007/s11096-017-0568-6] [PMID]
10. Elmontsri M, Banarsee R, Majeed A. Improving patient safety in developing countries-moving towards an integrated approach. JRSM Open 2018;9(11):2054270418786112. [DOI:10.1177/2054270418786112] [PMID] []
11. Panagioti M, Geraghty K, Johnson J, Zhou A, Panagopoulou E, Chew-Graham C, et al. Association between physician burnout and patient safety, professionalism, and patient satisfaction: a systematic review and meta-analysis. JAMA Intern Med 2018;178(10):1317-31. [DOI:10.1001/jamainternmed.2018.3713] [PMID] []
12. Rachel H, Chiara C, Robert K, Francesco S. Spiritual care in nursing: an overview of the measures used to assess spiritual care provision and related factors amongst nurses. Acta Bio Medica 2019;90(Suppl 4):44. [PMID]
13. Zhang Y, Wu X, Wan X, Hayter M, Wu J, Li S, et al. Relationship between burnout and intention to leave amongst clinical nurses: The role of spiritual climate. J Nurs Manag 2019;27(6):1285-93. [DOI:10.1111/jonm.12810] [PMID]
14. al-Aamili A-H. Wasa'il al-Shia. 343/16. Qom: al-Bayt Institute; 1988. [URL]
15. Majlesi M-B. Bihar al-Anwar. 225/78. Beirut: Dar-o-ehya al-Torath al-Arabi; 1982. [URL]
16. al-Hilli WbAF. Tanbih al-khawatir wa nuzhat al-nawazir)Collection of Warram(. 263/2. 2nd, editor. Qom.: Maktabe-Fegh; 1980. [URL]
17. Babawayh I. Sawab ul Amal wa Aqab ul Amal. 289. Qom: dar-o-Al-Sharif al-Radi; 1985. [URL]
18. al-Aamili A-H. Wasa'il al-Shia. 418/2: Tehran; 1677.
19. Nishabouri F, Hasan A, Mohammad Bin, Roza al-Azazin H. Rozatolwaezin. 388/2: Qom; 1996.
20. Noori Tabarsi MH. Mustadrak al-Wasāʼil. 79/2: Mu'assisa Al al-Bayt li Ihya' al-Turath; 1987. [URL]
21. al-Daylami Aa-H. Ershad-o-Gholoob. 42/1: Dar-o-lsharif Razi; 1989.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
اطلاعات تماس
آدرس مکاتبه: آذربایجان غربی، ارومیه، بلوار رسالت، خیابان جهاد، کوی اورژانس، معاونت تحقیقات و فناوری
صندوق پستی : ۱۱۳۸
کد پستی : ۵۷۱۴۷۸۳۷۳۴
تلفن : 31937415-۰۴۴
فاکس : 32233009-۰۴۴
پست الکترونیک :
unmf
umsu.ac.ir , j.nur.midgmail.com
