دوره 21، شماره 5 - ( مرداد 1402 )
جلد 21 شماره 5 صفحات 393-385 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Makvandi Z, Alidosti M, Shafaian M, Hemati F. FACTORS AFFECTING CHILDBEARING IN SINGLE-CHILD AND MULTIPLE-CHILDREN MOTHERS: A COMPARATIVE STUDY. Nursing and Midwifery Journal 2023; 21 (5) :385-393
URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4818-fa.html
URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4818-fa.html
مکوندی زینب، علیدوستی معصومه، شفاعیان مرضیه، همتی فرخنده. عوامل مؤثر بر فرزند آوری در مادران تک‌فرزند و چند فرزند: یک مطالعه مقایسه‌ای. مجله پرستاری و مامایی. 1402; 21 (5) :385-393
زینب مکوندی1 
، معصومه علیدوستی* 2، مرضیه شفاعیان3 ، فرخنده همتی3
، معصومه علیدوستی* 2، مرضیه شفاعیان3 ، فرخنده همتی3
1- استادیار آموزش بهداشت و ارتقا سلامت، گروه بهداشت عمومی، دانشکده علوم پزشکی اسدآباد، ایران
2- استادیار گروه بهداشت عمومی، دانشکده علوم پزشکی بهبهان، بهبهان، ایران (نویسنده مسئول) ،malidosti94@gmail.com
3- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده علوم پزشکی بهبهان، بهبهان، ایران
2- استادیار گروه بهداشت عمومی، دانشکده علوم پزشکی بهبهان، بهبهان، ایران (نویسنده مسئول) ،
3- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده علوم پزشکی بهبهان، بهبهان، ایران
متن کامل [PDF 504 kb]
(1559 دریافت)
| چکیده (HTML) (1360 مشاهده)
مواد و روش کار
یافته‌ها
جدول (1): توزیع فراوانی و مقایسه مشخصات دموگرافیک در دو گروه
جدول (2): مقایسه عوامل تأثیرگذار بر باروری از دیدگاه دو گروه مادران تک‌فرزند و مادران دو فرزند و بیشتر
بحث
طبق نتایج این مطالعه می‌توان گفت مسائل اقتصادی ازجمله عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری بوده است مواردی مانند حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت، بالا بودن هزینه‌ها و فشار اقتصادی به‌طور واضح بیان‌کننده این مطلب است. اینکه مادران اشتغال خودشان و مخالفت همسر را مانع فرزندآوری دانسته بودند نیز نشان‌دهنده هم مسائل اقتصادی و هم اجتماعی می‌باشد. در همین راستا نتایج مطالعه مباشری و همکاران (1392) نشان داد افزایش هزینه‌ها و فشار اقتصادی و پس‌ازآن حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی از جانب دولت در فرزندآوری دخیل بوده‌اند (22). در مطالعه صادقی و سرایی (1395) نیز بین متغیر حمایت‌های اجتماعی و گرایش به داشتن فرزند دیگر رابطه معنادار به دست آمده است اما برعکس مطالعه حاضر بین متغیر اشتغال زنان و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده و گرایش به داشتن فرزند دیگر رابطه معنادار نبوده است (25). در مطالعه قاسمی (1393) نیز میزان درآمد و هزینه خانواده و نیز میزان پایگاه اجتماعی- اقتصادی محاسبه‌شده برای زوجین، در تغییر نگرش به نوگرایی و در نتیجه در رفتار باروری زنان ازجمله سن ازدواج آنان مؤثر نشان داده شد و بیان شده که زنان با سطوح اجتماعی و اقتصادی مختلف، تمایلی برای بالا بردن فرزندآوری از طریق سیاست‌های تشویقی افزایش موالید ندارند و عقیده آن‌ها به‌ویژه زنان برخوردار از پایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا این است که بسته‌های تشویقی بلندمدت نبوده و نمی‌تواند تضمینی برای بهتر شدن وضعیت زندگی فرزندانشان در آینده باشد (23).
در مطالعه مدیری و همکاران (1400) نیز برخی نتایج نزدیک به مطالعه حاضر است و همبستگی تحصیلات و منزلت شغلی را با تعداد فرزندان قیدشده به‌طور معنی‌داری منفی گزارش کرده بودند. اما برخلاف مطالعه حاضر که بالا بودن هزینه‌ها و فشار اقتصادی و لزوم حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت از عوامل تأثیرگذار بر باروی مطرح گردید به متغیرهای اثرگذار به‌غیراز موانع اقتصادی ازجمله نگرش‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در اقشار بالای جامعه توجه شده بود (26).
چالش تربیتی، یکی از چالش‌هایی است که خانواده‌ها برای فرزندآوری با آن مواجه هستند. در مطالعه حاضر نیز مشغله‌های پرورش و تربیت فرزند نیز از عوامل مؤثر بر فرزندآوری بوده است. می‌توان گفت خانواده‌ها بیش از آنکه درگیر نیازهای اولیه کودک در سال‌های ابتدایی عمر او باشند، بیشتر بر آینده کودک و تأمین آینده‌ای مطلوب برای او متمرکز هستند. این نتایج بر نیاز والدین جوان به حمایت در فرایند تربیت کودک در قالب افزایش مهارت‌های تربیتی اشاره دارد. همسو با نتایج مطالعه حاضر، در مطالعه شاکری نژاد و همکاران (1395)، بار سنگین مسئولیت و تربیت فرزندان از مؤلفه‌هایی بود که مانع سوق دادن زوجین به فرزندآوری می‌شد (27). همچنین در مطالعه شمس قهفرخی (1402) تردیدهای تربیتی، نگرانی از تربیت دوگانه فرزند، نداشتن زمان کافی برای تربیت فرزند ازجمله عوامل مؤثر بر تردید در فرزندآوری بود (28). مغایر با نتایج مطالعه حاضر، در مطالعه خدیوزاده (1393) چالش‌های مراقبتی فرزند که جزء حیطه‌های انگیزه منفی باروری هستند، با فاصله ایدئال بین ازدواج تا فرزندآوری همبستگی مثبت و معناداری داشت اما با میل به فرزندآوری رابطه معنی‌دار نداشت (29).
در پژوهش حاضر نظر منفی بستگان و اطرافیان نسبت به فرزندآوری و نگرش اشتباهی که داشتن فرزند بیشتر نشانه فرهنگ اجتماعی ضعیف‌تر است، از دیگر عوامل مؤثر دیگر بر فرزندآوری بوده است. شواهد نشان می‌دهد که باروری، هم تحت تأثیر انتخاب فردی و هم متأثر از ارزش‌ها، فرهنگ و هنجارهای اجتماعی است. به نظر می‌رسد انگیزه‌های متفاوت که ناشی از هنجارهای حاکم بر بُعد خانواده در یک جامعه می‌باشد، در تعیین تعداد فرزندانی که یک زوج می‌بایست داشته باشند و یا تعداد فرزندانی که داشتن آن ازنظر اجتماع مناسب تلقی می‌شود، نقش دارند (29). نتایج این مطالعه با مطالعه شاکری نژاد و همکاران (1395) که نظر اقوام و فامیل و خانواده زن و مرد از عوامل سوق‌دهنده زوجین به فرزندآوری بود، مطابقت دارد (27). همسو با مطالعه حاضر در مطالعه کیفی اکبری و شعاع کاظمی (2023) نیز، نگاه فرهنگی جامعه نسبت به تعداد بالای فرزند یکی از موانع فرزندآوری بود. در آن مطالعه از دیدگاه زنان دارای سه فرزند یا بیشتر عواملی مانند: نگرش منفی نسبت به خانواده دارای فرزندان زیاد، غیر متمدن تلقی کردن خانواده دارای فرزند زیاد، نگرش منفی پزشکان نسبت به فرزندآوری، بی‌احترامی به خانواده پر فرزند، اظهارنظر خانواده همسر در مورد تعداد فرزندان، نگاه مخرب به تعداد زیاد فرزندان حتی از سوی خانواده‌ها و تشویق والدین به ترک تمایل به داشتن فرزند زیاد به‌عنوان موانع فرزندآوری ذکر شد (30). در این زمینه شاید بتوان گفت جامعه ایران، جامعه‌ای است که در حال تجربه گذر از سنت به مدرنیته است و فرزندآوری زیاد که روزی ارزش محسوب می‌شد امروزه ارزش آن کمرنگ، به‌گونه‌ای که کم‌فرزندی تبدیل به هنجار و همچنین از بی‌فرزندی تابوزدایی شده است و کسی به دلیل انتخاب بی‌فرزند ماندن مواخذه نمی‌گردد. برعکس آن چیزی که در قدیم معمول بود، یعنی تغییر در شیوه نگرش به مسئولیت باعث شد که افراد به دلیل احساس مسئولیت بیشتر در مقابل آینده اجتماعی و اقتصادی فرزند، کم‌فرزندی و در مواردی بی‌فرزندی را انتخاب کنند.
نتایج این مطالعه نشان داد، مخالفت همسر عامل مؤثر دیگر برفرزندآوری بود. بالاتر بودن میزان مخالفت همسران در گروه اول (مادران دارای یک فرزند) نسبت به گروه دوم (مادران دارای دو فرزند و بیشتر) ممکن است به سطح تحصیلات مربوط باشد که هر چه سطح تحصیلات آن‌ها و به تبع از آن تحصیلات همسرانشان و یا جایگاه اجتماعی بالاتر باشد، احتمالاً مخالفت همسران بیشتر خواهد بود. در مطالعه مطلق و همکاران (1395) تحصیلات همسر در میزان مخالفت به فرزندآوری به‌طور معنی‌داری تأثیرگذار بود (31). همچنین عبداللهی و فرجادی (1395) در پژوهشی کیفی با رویکرد اقتصادی فرزندآوری، عواملی مانند تعلل مردان در تصمیم‌گیری به دلیل مسائل اقتصادی و کاهش فرصت‌های شغلی را شناسایی کردند (32). پژوهش‌های دیگر هم با نتایج این تحقیق مطابقت و هم‌خوانی دارند. ازجمله آن‌ها می‌توان به نتایج مطالعه کیفی شاکری نژاد و همکاران (1395) اشاره کرد که تمایل همسر از مؤلفه‌هایی بود که باعث سوق دادن زوجین به فرزندآوری شد (27). مطالعه میرابی و همکاران (1399) و مباشری و همکاران (1392) نیز تأیید کننده این نتایج است (33,22).
ترس از زایمان، ازجمله عوامل مؤثر بر فرزندآوری در این مطالعه بود. عوامل روانی مانند ترس از زایمان و بارداری نشان‌دهنده اهمیت بدن و سلامت جسمی برای زنان امروزی است. بر اساس شواهد موجود، یکی از دلایل برخی از زنان ایرانی در خودداری از فرزندآوری، ترس و نگرانی از زایمان و آزارهای فرایند سزارین است؛ زیرا به لحاظ روانی خاطراتی ناخوشایند از روز تولد فرزند و تصویری نادرست از لحظاتی که می‌تواند بسیار دلپذیر باشد، در ذهن مادر ایجاد می‌کند که ناخودآگاه در این امر تأثیر دارد (34). در پژوهشی که توسط میرابی و همکاران (1399) با عنوان"بررسی پدیدارشناسانه آگاهی زنان متأهل از فرزندآوری " انجام شده، مشارکت‌کنندگان در پژوهش در زمینه موانع فرزندآوری به عوامل روانی مانند ترس از زایمان و بارداری اشاره کردند (33). نتایج مطالعه مباشری و همکاران (1392) نیز مشابه بوده و ترس از زایمان از عوامل مؤثر بر باروری گزارش شده است (22).
در بین موارد مورد بررسی در مطالعه حاضر اشتغال به تحصیل و کار مردان، عقاید مذهبی، نگرانی از سقط و مرده‌زایی و نگرانی در مورد نگهداری و مراقبت از کودک در دو گروه اختلاف معنی‌داری نداشت و به نظر می‌رسد از عوامل تأثیرگذار بر باروری در خانواده‌ها نبوده است. اما نتایج مطالعه مروری رهنما و همکارانش، نشان داد عواملی مانند سطح تحصیلات، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، دینداری، رتبه شغلی، شغل، محل سکونت، قومیت، سن ازدواج، نگرش والدین، خانواده گرایی ودسترسی به روش‌های پیشگیری از بارداری، از عوامل مرتبط با فرزندآوری در ایران بوده‌اند (35). که برخی از این موارد تأییدکننده نتایج مطالعه حاضر و برخی مخالف آن می‌باشند. در مطالعه دیگری بیان شده کاهش باروری در دهه‌های اخیر پیوند نزدیکی با عوامل ساختاری و نوسازی، تحولات خانواده، تغییر ارزش فرزند، تغییر الگوهای فرزندآوری، تولید وگسترش برنامه‌های تنظیم خانواده، بهبود موقعیت زنان و افزایش استقلال زنان، عوامل اقتصادی، ویژگی‌های فردی مانند سن داشته است (36). نتایج متفاوت در مطالعات مختلف نشان می‌دهد که عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری در مناطق مختلف متفاوت است و باید در برنامه‌ریزی‌ها در زمینه افزایش فرزندآوری به اقشار مختلف با دیدگاه‌ها و پایگاه اقتصادی-اجتماعی متفاوت و متنوع توجه نمود.
از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به استفاده از روش خودگزارش دهی جهت جمع‌آوری اطلاعات و مورد بررسی قرار نگرفتن متغیرهایی همچون تحصیلات و شغل پدر که شاید از عوامل مؤثر بر فرزندآوری باشند، اشاره کرد. ضمن اینکه نتایج این پژوهش زمینه را برای تحقیقات آتی و مطالعات بیشتر در مورد عوامل مؤثر بر باروری فراهم می‌نماید. در مطالعات آینده پیشنهاد می‌گردد این چنین متغیرهایی در ارتباط با متغیرهای پژوهش حاضر نیز در تبیین مدلی علی کنار هم قرار گیرند تا درک جامع‌تری در ارتباط با عوامل مؤثر بر فرزندآوری در اختیار سیاستگذاران حوزه سلامت باروری و مشاوران حوزه خانواده قرار گیرد.
طبق یافته‌های مطالعه می‌توان گفت مسائل اقتصادی، مخالفت همسران و نگرش افراد نسبت به فرزندآوری از عوامل مهم تأثیرگذار بر رفتار باروری محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد پذیرش و همکاری مردم صرفاً با تبلیغات در زمینه افزایش فرزندآوری مؤثر نخواهد بود و برای پیشگیری از نرخ رشد تک‌رقمی، حمایت اقتصادی و کاهش هزینه‌های تحمیلی بر خانواده‌ها در این زمینه بتواند کمک کننده باشد. در اجرای برنامه‌های آموزشی برای افزایش تمایل به فرزندآوری ضرورت دارد آموزش مردان هم مورد تأکید قرار گیرد. همچنین شاید بتوان با آموزش مهارت‌های فرزندآوری به‌عنوان بخشی از برنامه‌های آموزش جمعی به‌ویژه برای زنان تحصیلکرده و شاغل، زنان با حس مسئولیت بالاتر را تشویق به فرزندآوری کرد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مراتب سپاس و قدردانی خود را از کلیه مسئولین دانشکده علوم پزشکی بهبهان و افراد شرکت‌کننده در مطالعه که ما را در اجرای این مطالعه یاری رساندند اعلام می‌نمایند.
تضاد منافع:
نویسندگان بیان می‌دارند که هیچ‌گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تأییدیه اخلاقی: این مطالعه طرح مصوب دانشکده علوم پزشکی بهبهان با کد اخلاق IR.BHN.REC.1395.20 می‌باشد.
متن کامل: (5334 مشاهده)
مقدمه
مسئله جمعیت یکی از مسائل پیچیده چندبعدی جوامع بشری است که متأثر از عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است (1) و یکی از موضوعات موردنظر برنامه‌ریزان و سیاستگذاران در هر جامعه‌ای است (2). در سال‌های اخیر، تحولات جمعیت شناختی چشمگیری در دنیا رخ داده است (3). در بین عوامل مختلف؛ باروری، مهاجرت و مرگ‌و‌میر به‌عنوان شاخص‌های مهم پویایی جمعیت، بیشترین تأثیر را بر اندازه و ساختار جمعیت داشته‌اند (4) و مهم‌ترین تغییرات جمعیتی، کاهش بی‌سابقه نرخ باروری در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه بوده است (3). کاهش نرخ باروری منجر به پیری جمعیت و به دنبال آن کاهش نیروی کار و به خطر افتادن سطح سلامت خواهد شد (5). درواقع می‌توان گفت الگوی باروری یا فرزندآوری مهم‌ترین پدیده تعیین‌کننده نوسانات جمعیت است که بر اساس فاصله تولد بین فرزندان تعریف می‌شود (6) در نتایج سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395، باروری در کل کشور به ازای هر زن 24/1 گزارش شده است و توزیع نسبی خانوارها برحسب تعداد افراد خانوار کاهش خانواده‌های 5 نفره و افزایش خانواده‌های 3 نفره را نشان داده است (7) با توجه به اینکه نرخ باروری کلی برای جایگزینی جمعیت 1/2 می‌باشد این رقم بیانگر آن است که جمعیت ایران باروری زیر سطح جایگزینی را تجربه می‌کند و پیش‌بینی می‌شود که رشد سالانه جمعیت ایران طی سال‌های 2011-2031 به دلیل کاهش باروری به زیر سطح جانشینی برسد (8).
بی‌شک نرخ باروری با روند فعلی باعث کاهش جمعیت فعال و پویا و افزایش جمعیت سالمند و هزینه‌های ناشی از آن خواهد شد و دولت را با کاهش نیروی کار مواجه می‌کند و سبب عدم نشاط اقتصادی و اجتماعی جامعه می‌شود (9 و 10). بنابراین می‌توان گفت تصمیم‌گیری خانواده‌ها درباره تعداد فرزندان، هم کیفیت زندگی خانوادگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هم تأثیرات گسترده در جامعه خواهد داشت لذا کسب شناخت عمیق‌تر نسبت به عوامل بازدارنده از فرزندآوری، ضروری به نظر می‌رسد. امروزه، طرز تلقی و تمایل خانواده‌های ایرانی نسبت به فرزندآوری تغییر کرده است (11). این مسئله می‌تواند متأثر از ارزش‌ها نظیر گرایش به ارزش‌های فردگرایانه، مانند اولویت علایق و نیازهای فردی بر فرزندآوری (12)، متغیرهای اقتصادی و عوامل اجتماعی نظیر ترس از ناامنی شرایط اجتماعی (13 و 14)، تحرک اجتماعی (15)، عوامل فرهنگی و آداب‌ورسوم یک جامعه (16)، درجه شهرنشینی و متوسط سن ازدواج افراد (17) باشد. در این زمینه، مطالعاتی در سطح جهان صورت گرفته است که به بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فرزندآوری پرداخته‌اند. ازجمله عوامل عمده زمینه‌ساز کاهش باروری می‌توان به افزایش میزان تحصیلات (18 و 19) و اشتغال زنان (20)، فاصله‌گذاری بین فرزندان، بعد خانوار، سقط‌جنین، تأخیر زمان اولین تولد (19)، بازاندیشی در ارزش فرزند و تغییر نگرش از فرزندآوری به فرزندپروری (21) اشاره کرد.
با توجه به مطالب ذکرشده کاهش سریع نرخ باروری و به هم ریختن موازنه هرم سنی، می‌تواند آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری بر کشور وارد نماید و انجام مطالعات در زمینه مؤلفه‌های اثرگذار بر الگوی باروری لازم به نظر می‌رسد تا در پایه‌گذاری سیاست‌های جمعیتی بکار آید به همین منظور این مطالعه باهدف تعیین و مقایسه عوامل مؤثر بر فرزندآوری در مادران تک‌فرزند با چند فرزند در شهرستان بهبهان انجام شد.
بی‌شک نرخ باروری با روند فعلی باعث کاهش جمعیت فعال و پویا و افزایش جمعیت سالمند و هزینه‌های ناشی از آن خواهد شد و دولت را با کاهش نیروی کار مواجه می‌کند و سبب عدم نشاط اقتصادی و اجتماعی جامعه می‌شود (9 و 10). بنابراین می‌توان گفت تصمیم‌گیری خانواده‌ها درباره تعداد فرزندان، هم کیفیت زندگی خانوادگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هم تأثیرات گسترده در جامعه خواهد داشت لذا کسب شناخت عمیق‌تر نسبت به عوامل بازدارنده از فرزندآوری، ضروری به نظر می‌رسد. امروزه، طرز تلقی و تمایل خانواده‌های ایرانی نسبت به فرزندآوری تغییر کرده است (11). این مسئله می‌تواند متأثر از ارزش‌ها نظیر گرایش به ارزش‌های فردگرایانه، مانند اولویت علایق و نیازهای فردی بر فرزندآوری (12)، متغیرهای اقتصادی و عوامل اجتماعی نظیر ترس از ناامنی شرایط اجتماعی (13 و 14)، تحرک اجتماعی (15)، عوامل فرهنگی و آداب‌ورسوم یک جامعه (16)، درجه شهرنشینی و متوسط سن ازدواج افراد (17) باشد. در این زمینه، مطالعاتی در سطح جهان صورت گرفته است که به بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فرزندآوری پرداخته‌اند. ازجمله عوامل عمده زمینه‌ساز کاهش باروری می‌توان به افزایش میزان تحصیلات (18 و 19) و اشتغال زنان (20)، فاصله‌گذاری بین فرزندان، بعد خانوار، سقط‌جنین، تأخیر زمان اولین تولد (19)، بازاندیشی در ارزش فرزند و تغییر نگرش از فرزندآوری به فرزندپروری (21) اشاره کرد.
با توجه به مطالب ذکرشده کاهش سریع نرخ باروری و به هم ریختن موازنه هرم سنی، می‌تواند آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری بر کشور وارد نماید و انجام مطالعات در زمینه مؤلفه‌های اثرگذار بر الگوی باروری لازم به نظر می‌رسد تا در پایه‌گذاری سیاست‌های جمعیتی بکار آید به همین منظور این مطالعه باهدف تعیین و مقایسه عوامل مؤثر بر فرزندآوری در مادران تک‌فرزند با چند فرزند در شهرستان بهبهان انجام شد.
مواد و روش کار
این پژوهش توصیفی از نوع مقطعی- مقایسه‌ای سال 1396 در شهر بهبهان انجام شد. جامعه آماری شامل مادران دارای پرونده بهداشتی در مراکز بهداشتی بودند. معیار ورود خانم‌های متأهل 18 تا 40 سال، تمایل به شرکت در مطالعه، عدم ابتلا به بیماری خاص که از سوی پزشک سبب عدم بارداری یا منع بارداری شده باشد و معیار خروج عدم تکمیل پرسشنامه به‌طور کامل بود. با توجه به برآورد حجم نمونه و بر اساس سایر مطالعات (22) 200 مادر به‌صورت تصادفی ساده وارد مطالعه شدند. از بین مراکز بهداشتی شهر بهبهان، 2 مرکز به‌صورت تصادفی انتخاب شد و از بین مادران دارای پرونده بهداشتی، به‌صورت تصادفی مادران در دو گروه وارد مطالعه شدند، گروه اول مادران دارای یک فرزند بالای 4 سال که تصمیمی برای بارداری دوم نداشتند و گروه دوم مادران داری 2 فرزند و بیشتر بودند.
با در نظر گرفتن
ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته الگوی باروری که در مطالعه مباشری و همکاران روایی و پایایی (a=0/73) آن به دست آمده بود (22). پرسشنامه در دو بخش بود، قسمت اول اطلاعات دموگرافیک (سن، سن ازدواج، تحصیلات، اشتغال) را داشت، بخش دوم پرسشنامه 14 سؤال نگرشی در مورد عوامل تأثیرگذار بر الگوی باروری از دیدگاه مادران که برگرفته از مطالعه مباشری و همکاران بود (22).
سؤالات شامل طیف لیکرتی پنج‌قسمتی بود که از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف تقسیم‌بندی می‌شدند و نمره دهی از 0 تا 4 انجام شد. برای کاملاً موافقم نمره 4 موافقم نمره 3، نظری ندارم نمره 2، مخالفم نمره 1 و کاملا مخالفم نمره 0 لحاظ شد و در صورت منفی بودن جمله، امتیازات معکوس بود. درنهایت داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 20 مورد تحلیل قرار گرفت. جهت مقایسه میانگین نمرات متغیرهای کمی در دو گروه از آزمون تی تست و برای مقایسه متغیرهای کیفی بین دو گروه از کای اسکوئر استفاده شد. در تمامی تحلیل‌ها مقدار P-value<0.05 ازنظر آماری معنی‌دار در نظر گرفته شد.
با در نظر گرفتن
ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته الگوی باروری که در مطالعه مباشری و همکاران روایی و پایایی (a=0/73) آن به دست آمده بود (22). پرسشنامه در دو بخش بود، قسمت اول اطلاعات دموگرافیک (سن، سن ازدواج، تحصیلات، اشتغال) را داشت، بخش دوم پرسشنامه 14 سؤال نگرشی در مورد عوامل تأثیرگذار بر الگوی باروری از دیدگاه مادران که برگرفته از مطالعه مباشری و همکاران بود (22).
سؤالات شامل طیف لیکرتی پنج‌قسمتی بود که از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف تقسیم‌بندی می‌شدند و نمره دهی از 0 تا 4 انجام شد. برای کاملاً موافقم نمره 4 موافقم نمره 3، نظری ندارم نمره 2، مخالفم نمره 1 و کاملا مخالفم نمره 0 لحاظ شد و در صورت منفی بودن جمله، امتیازات معکوس بود. درنهایت داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 20 مورد تحلیل قرار گرفت. جهت مقایسه میانگین نمرات متغیرهای کمی در دو گروه از آزمون تی تست و برای مقایسه متغیرهای کیفی بین دو گروه از کای اسکوئر استفاده شد. در تمامی تحلیل‌ها مقدار P-value<0.05 ازنظر آماری معنی‌دار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
میانگین و انحراف معیار سن در گروه اول (مادران دارای یک فرزند) و گروه دوم (مادران دارای دو فرزند و بیشتر) به ترتیب 55/5±47/27 و 65/4±34/32 سال بود. میانگین و انحراف معیار سن ازدواج در گروه اول و گروه دوم به ترتیب 86/4±78/23 و 36/4±31/21 سال بود. آزمون تی تست نشان داد ازنظر آماری میانگین سن و میانگین سن ازدواج در مادران دو گروه اختلاف معنی‌داری داشت (000/0=p). ازنظر تحصیلات؛ اکثریت گروه اول (4/47 درصد)، دانشگاهی و اکثریت گروه دوم (5/49 درصد) زیر دیپلم بودند. در گروه اول 1/36 درصد و در گروه دوم فقط 4/20 درصد شاغل بودند. آزمون کای اسکوئر اختلاف در دو گروه را معنی‌دار نشان داد (جدول 1).
مقایسه میانگین نمره عوامل تأثیرگذار بر باروری در دو گروه نشان داد اختلاف معنی‌دار در برخی آیتم‌ها وجود دارد و عواملی که بیشترین اختلاف را در دو گروه داشتند به ترتیب شامل 7 مورد؛
حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت، تداخل فرزندآوری با شغل مادر، افزایش هزینه‌ها و فشار اقتصادی، مخالفت همسر با فرزندآوری، مشغله‌های پرورش و تربیت فرزند، نظر منفی بستگان و اطرافیان نسبت به فرزندآوری و نگرش داشتن فرزند بیشتر نشانه فرهنگ اجتماعی ضعیف‌تر بود. بالاترین میانگین نمره عامل تأثیرگذار بر فرزندآوری در گروه مادران تک‌فرزند، مربوط به حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت و کمترین میانگین نمره مربوط به نگرانی از سقط و مرده زایی بود (جدول 2).
مقایسه میانگین نمره عوامل تأثیرگذار بر باروری در دو گروه نشان داد اختلاف معنی‌دار در برخی آیتم‌ها وجود دارد و عواملی که بیشترین اختلاف را در دو گروه داشتند به ترتیب شامل 7 مورد؛
حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت، تداخل فرزندآوری با شغل مادر، افزایش هزینه‌ها و فشار اقتصادی، مخالفت همسر با فرزندآوری، مشغله‌های پرورش و تربیت فرزند، نظر منفی بستگان و اطرافیان نسبت به فرزندآوری و نگرش داشتن فرزند بیشتر نشانه فرهنگ اجتماعی ضعیف‌تر بود. بالاترین میانگین نمره عامل تأثیرگذار بر فرزندآوری در گروه مادران تک‌فرزند، مربوط به حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت و کمترین میانگین نمره مربوط به نگرانی از سقط و مرده زایی بود (جدول 2).
جدول (1): توزیع فراوانی و مقایسه مشخصات دموگرافیک در دو گروه
| متغیر | گروه اول (تک‌فرزند 97n=) |
گروه دوم (دو فرزند و بیشتر 103n=) |
آزمون کای اسکوئر |
|
| (درصد) تعداد | (درصد) تعداد | |||
| تحصیلات | زیر دیپلم | (9/28%)28 | (5/49%)51 | |
| دیپلم | (7/23%)23 | (3/24%)25 | 003/0=p | |
| دانشگاهی | (4/47%)46 | (2/26%)27 | ||
| شغل | شاغل | (1/36%)35 | (4/20%)21 | 01/0=p |
| خانه‌دار | (9/63%)62 | (6/79%)82 | ||
جدول (2): مقایسه عوامل تأثیرگذار بر باروری از دیدگاه دو گروه مادران تک‌فرزند و مادران دو فرزند و بیشتر
| عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری | گروه اول (تک‌فرزند 97 n=) |
گروه دوم (دو فرزند و بیشتر 103n=) |
p.value t test |
| Std ± Mean | Std ± Mean | ||
| حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت | 97/0±07/3 | 03/1±53/2 | 000/0 |
| تداخل فرزندآوری با شغل مادر | 21/1±83/2 | 4/1±13/2 | 000/0 |
| افزایش هزینه‌ها و فشار اقتصادی | 15/1±57/2 | 76/1±75/1 | 000/0 |
| مخالفت همسر با فرزندآوری | 24/1±5/2 | 41/1±8/1 | 000/0 |
| مشغله‌های پرورش و تربیت فرزند | 38/1±26/2 | 2/1±7/1 | 003/0 |
| نظر منفی بستگان و اطرافیان، نسبت به فرزندآوری | 39/1±03/2 | 34/1±46/1 | 004/0 |
| داشتن فرزند بیشتر نشانه فرهنگ اجتماعی ضعیف‌تر | 09/1±78/2 | 47/1±28/2 | 007/0 |
| ترس از زایمان | 38/1±6/2 | 36/1±09/2 | 009/0 |
| تداخل فرزندآوری با تحصیل مادر | 16/1±47/2 | 05/1±11/2 | 02/0 |
| تداخل فرزندآوری با شغل همسر | 22/1±68/1 | 29/1±87/1 | 28/0 |
| نگرانی در مراقبت و نگهداری از کودک | 29/1±46/2 | 35/1±31/2 | 41/0 |
| عقاید مذهبی | 27/1±16/1 | 35/1±26/1 | 6/0 |
| تداخل فرزندآوری با تحصیل همسر | 09/1±44/1 | 09/1±39/1 | 74/0 |
| نگرانی از سقط و مرده‌زایی | 23/1±12/1 | 18/1±06/1 | 77/0 |
مطالعه حاضر باهدف تعیین و مقایسه عوامل مؤثر بر فرزندآوری در مادران تک‌فرزند با چند فرزند در شهرستان بهبهان انجام شد. همان‌طور که نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد دلایل مختلف که می‌توانند اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشند از عوامل مؤثر در فرزندآوری است به‌طوری‌که در مقایسه عوامل دموگرافیک در خانواده‌های تک‌فرزند و چند فرزند نتایج نشان داد سطح تحصیلات مادران در خانواده‌های تک‌فرزند بالاتر از خانواده چند فرزند است و همچنین میانگین سن ازدواج در خانواده‌های تک‌فرزند بالاتر از خانواده چند فرزند بود این مورد در مطالعه قاسمی و همکاران (1393) نیز بیان شده است. به‌طوری‌که نتایج آن مطالعه نشان داد عدم اشتغال به تحصیل زنان زمینه ازدواج در سن پایین و در نتیجه باروری بالا را برای آن‌ها فراهم می‌کند (23). این نتایج با نتایج گزارش شده توسط چندین مطالعه ملی مطابقت دارد (24,22,1). به‌عنوان‌مثال نتایج مطالعه آزموده و همکاران (2019) نشان‌دهنده رابطه غیرمستقیم بین سن ازدواج و نرخ باروری بود (1). بنابراین، افزایش سطح تحصیلات زنان و افزایش سن ازدواج در ایران در سال‌های اخیر احتمالاً می‌تواند کاهش نرخ باروری را توجیه کند.
طبق نتایج این مطالعه می‌توان گفت مسائل اقتصادی ازجمله عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری بوده است مواردی مانند حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت، بالا بودن هزینه‌ها و فشار اقتصادی به‌طور واضح بیان‌کننده این مطلب است. اینکه مادران اشتغال خودشان و مخالفت همسر را مانع فرزندآوری دانسته بودند نیز نشان‌دهنده هم مسائل اقتصادی و هم اجتماعی می‌باشد. در همین راستا نتایج مطالعه مباشری و همکاران (1392) نشان داد افزایش هزینه‌ها و فشار اقتصادی و پس‌ازآن حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی از جانب دولت در فرزندآوری دخیل بوده‌اند (22). در مطالعه صادقی و سرایی (1395) نیز بین متغیر حمایت‌های اجتماعی و گرایش به داشتن فرزند دیگر رابطه معنادار به دست آمده است اما برعکس مطالعه حاضر بین متغیر اشتغال زنان و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده و گرایش به داشتن فرزند دیگر رابطه معنادار نبوده است (25). در مطالعه قاسمی (1393) نیز میزان درآمد و هزینه خانواده و نیز میزان پایگاه اجتماعی- اقتصادی محاسبه‌شده برای زوجین، در تغییر نگرش به نوگرایی و در نتیجه در رفتار باروری زنان ازجمله سن ازدواج آنان مؤثر نشان داده شد و بیان شده که زنان با سطوح اجتماعی و اقتصادی مختلف، تمایلی برای بالا بردن فرزندآوری از طریق سیاست‌های تشویقی افزایش موالید ندارند و عقیده آن‌ها به‌ویژه زنان برخوردار از پایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا این است که بسته‌های تشویقی بلندمدت نبوده و نمی‌تواند تضمینی برای بهتر شدن وضعیت زندگی فرزندانشان در آینده باشد (23).
در مطالعه مدیری و همکاران (1400) نیز برخی نتایج نزدیک به مطالعه حاضر است و همبستگی تحصیلات و منزلت شغلی را با تعداد فرزندان قیدشده به‌طور معنی‌داری منفی گزارش کرده بودند. اما برخلاف مطالعه حاضر که بالا بودن هزینه‌ها و فشار اقتصادی و لزوم حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت از عوامل تأثیرگذار بر باروی مطرح گردید به متغیرهای اثرگذار به‌غیراز موانع اقتصادی ازجمله نگرش‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در اقشار بالای جامعه توجه شده بود (26).
چالش تربیتی، یکی از چالش‌هایی است که خانواده‌ها برای فرزندآوری با آن مواجه هستند. در مطالعه حاضر نیز مشغله‌های پرورش و تربیت فرزند نیز از عوامل مؤثر بر فرزندآوری بوده است. می‌توان گفت خانواده‌ها بیش از آنکه درگیر نیازهای اولیه کودک در سال‌های ابتدایی عمر او باشند، بیشتر بر آینده کودک و تأمین آینده‌ای مطلوب برای او متمرکز هستند. این نتایج بر نیاز والدین جوان به حمایت در فرایند تربیت کودک در قالب افزایش مهارت‌های تربیتی اشاره دارد. همسو با نتایج مطالعه حاضر، در مطالعه شاکری نژاد و همکاران (1395)، بار سنگین مسئولیت و تربیت فرزندان از مؤلفه‌هایی بود که مانع سوق دادن زوجین به فرزندآوری می‌شد (27). همچنین در مطالعه شمس قهفرخی (1402) تردیدهای تربیتی، نگرانی از تربیت دوگانه فرزند، نداشتن زمان کافی برای تربیت فرزند ازجمله عوامل مؤثر بر تردید در فرزندآوری بود (28). مغایر با نتایج مطالعه حاضر، در مطالعه خدیوزاده (1393) چالش‌های مراقبتی فرزند که جزء حیطه‌های انگیزه منفی باروری هستند، با فاصله ایدئال بین ازدواج تا فرزندآوری همبستگی مثبت و معناداری داشت اما با میل به فرزندآوری رابطه معنی‌دار نداشت (29).
در پژوهش حاضر نظر منفی بستگان و اطرافیان نسبت به فرزندآوری و نگرش اشتباهی که داشتن فرزند بیشتر نشانه فرهنگ اجتماعی ضعیف‌تر است، از دیگر عوامل مؤثر دیگر بر فرزندآوری بوده است. شواهد نشان می‌دهد که باروری، هم تحت تأثیر انتخاب فردی و هم متأثر از ارزش‌ها، فرهنگ و هنجارهای اجتماعی است. به نظر می‌رسد انگیزه‌های متفاوت که ناشی از هنجارهای حاکم بر بُعد خانواده در یک جامعه می‌باشد، در تعیین تعداد فرزندانی که یک زوج می‌بایست داشته باشند و یا تعداد فرزندانی که داشتن آن ازنظر اجتماع مناسب تلقی می‌شود، نقش دارند (29). نتایج این مطالعه با مطالعه شاکری نژاد و همکاران (1395) که نظر اقوام و فامیل و خانواده زن و مرد از عوامل سوق‌دهنده زوجین به فرزندآوری بود، مطابقت دارد (27). همسو با مطالعه حاضر در مطالعه کیفی اکبری و شعاع کاظمی (2023) نیز، نگاه فرهنگی جامعه نسبت به تعداد بالای فرزند یکی از موانع فرزندآوری بود. در آن مطالعه از دیدگاه زنان دارای سه فرزند یا بیشتر عواملی مانند: نگرش منفی نسبت به خانواده دارای فرزندان زیاد، غیر متمدن تلقی کردن خانواده دارای فرزند زیاد، نگرش منفی پزشکان نسبت به فرزندآوری، بی‌احترامی به خانواده پر فرزند، اظهارنظر خانواده همسر در مورد تعداد فرزندان، نگاه مخرب به تعداد زیاد فرزندان حتی از سوی خانواده‌ها و تشویق والدین به ترک تمایل به داشتن فرزند زیاد به‌عنوان موانع فرزندآوری ذکر شد (30). در این زمینه شاید بتوان گفت جامعه ایران، جامعه‌ای است که در حال تجربه گذر از سنت به مدرنیته است و فرزندآوری زیاد که روزی ارزش محسوب می‌شد امروزه ارزش آن کمرنگ، به‌گونه‌ای که کم‌فرزندی تبدیل به هنجار و همچنین از بی‌فرزندی تابوزدایی شده است و کسی به دلیل انتخاب بی‌فرزند ماندن مواخذه نمی‌گردد. برعکس آن چیزی که در قدیم معمول بود، یعنی تغییر در شیوه نگرش به مسئولیت باعث شد که افراد به دلیل احساس مسئولیت بیشتر در مقابل آینده اجتماعی و اقتصادی فرزند، کم‌فرزندی و در مواردی بی‌فرزندی را انتخاب کنند.
نتایج این مطالعه نشان داد، مخالفت همسر عامل مؤثر دیگر برفرزندآوری بود. بالاتر بودن میزان مخالفت همسران در گروه اول (مادران دارای یک فرزند) نسبت به گروه دوم (مادران دارای دو فرزند و بیشتر) ممکن است به سطح تحصیلات مربوط باشد که هر چه سطح تحصیلات آن‌ها و به تبع از آن تحصیلات همسرانشان و یا جایگاه اجتماعی بالاتر باشد، احتمالاً مخالفت همسران بیشتر خواهد بود. در مطالعه مطلق و همکاران (1395) تحصیلات همسر در میزان مخالفت به فرزندآوری به‌طور معنی‌داری تأثیرگذار بود (31). همچنین عبداللهی و فرجادی (1395) در پژوهشی کیفی با رویکرد اقتصادی فرزندآوری، عواملی مانند تعلل مردان در تصمیم‌گیری به دلیل مسائل اقتصادی و کاهش فرصت‌های شغلی را شناسایی کردند (32). پژوهش‌های دیگر هم با نتایج این تحقیق مطابقت و هم‌خوانی دارند. ازجمله آن‌ها می‌توان به نتایج مطالعه کیفی شاکری نژاد و همکاران (1395) اشاره کرد که تمایل همسر از مؤلفه‌هایی بود که باعث سوق دادن زوجین به فرزندآوری شد (27). مطالعه میرابی و همکاران (1399) و مباشری و همکاران (1392) نیز تأیید کننده این نتایج است (33,22).
ترس از زایمان، ازجمله عوامل مؤثر بر فرزندآوری در این مطالعه بود. عوامل روانی مانند ترس از زایمان و بارداری نشان‌دهنده اهمیت بدن و سلامت جسمی برای زنان امروزی است. بر اساس شواهد موجود، یکی از دلایل برخی از زنان ایرانی در خودداری از فرزندآوری، ترس و نگرانی از زایمان و آزارهای فرایند سزارین است؛ زیرا به لحاظ روانی خاطراتی ناخوشایند از روز تولد فرزند و تصویری نادرست از لحظاتی که می‌تواند بسیار دلپذیر باشد، در ذهن مادر ایجاد می‌کند که ناخودآگاه در این امر تأثیر دارد (34). در پژوهشی که توسط میرابی و همکاران (1399) با عنوان"بررسی پدیدارشناسانه آگاهی زنان متأهل از فرزندآوری " انجام شده، مشارکت‌کنندگان در پژوهش در زمینه موانع فرزندآوری به عوامل روانی مانند ترس از زایمان و بارداری اشاره کردند (33). نتایج مطالعه مباشری و همکاران (1392) نیز مشابه بوده و ترس از زایمان از عوامل مؤثر بر باروری گزارش شده است (22).
در بین موارد مورد بررسی در مطالعه حاضر اشتغال به تحصیل و کار مردان، عقاید مذهبی، نگرانی از سقط و مرده‌زایی و نگرانی در مورد نگهداری و مراقبت از کودک در دو گروه اختلاف معنی‌داری نداشت و به نظر می‌رسد از عوامل تأثیرگذار بر باروری در خانواده‌ها نبوده است. اما نتایج مطالعه مروری رهنما و همکارانش، نشان داد عواملی مانند سطح تحصیلات، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، دینداری، رتبه شغلی، شغل، محل سکونت، قومیت، سن ازدواج، نگرش والدین، خانواده گرایی ودسترسی به روش‌های پیشگیری از بارداری، از عوامل مرتبط با فرزندآوری در ایران بوده‌اند (35). که برخی از این موارد تأییدکننده نتایج مطالعه حاضر و برخی مخالف آن می‌باشند. در مطالعه دیگری بیان شده کاهش باروری در دهه‌های اخیر پیوند نزدیکی با عوامل ساختاری و نوسازی، تحولات خانواده، تغییر ارزش فرزند، تغییر الگوهای فرزندآوری، تولید وگسترش برنامه‌های تنظیم خانواده، بهبود موقعیت زنان و افزایش استقلال زنان، عوامل اقتصادی، ویژگی‌های فردی مانند سن داشته است (36). نتایج متفاوت در مطالعات مختلف نشان می‌دهد که عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری در مناطق مختلف متفاوت است و باید در برنامه‌ریزی‌ها در زمینه افزایش فرزندآوری به اقشار مختلف با دیدگاه‌ها و پایگاه اقتصادی-اجتماعی متفاوت و متنوع توجه نمود.
از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به استفاده از روش خودگزارش دهی جهت جمع‌آوری اطلاعات و مورد بررسی قرار نگرفتن متغیرهایی همچون تحصیلات و شغل پدر که شاید از عوامل مؤثر بر فرزندآوری باشند، اشاره کرد. ضمن اینکه نتایج این پژوهش زمینه را برای تحقیقات آتی و مطالعات بیشتر در مورد عوامل مؤثر بر باروری فراهم می‌نماید. در مطالعات آینده پیشنهاد می‌گردد این چنین متغیرهایی در ارتباط با متغیرهای پژوهش حاضر نیز در تبیین مدلی علی کنار هم قرار گیرند تا درک جامع‌تری در ارتباط با عوامل مؤثر بر فرزندآوری در اختیار سیاستگذاران حوزه سلامت باروری و مشاوران حوزه خانواده قرار گیرد.
طبق یافته‌های مطالعه می‌توان گفت مسائل اقتصادی، مخالفت همسران و نگرش افراد نسبت به فرزندآوری از عوامل مهم تأثیرگذار بر رفتار باروری محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد پذیرش و همکاری مردم صرفاً با تبلیغات در زمینه افزایش فرزندآوری مؤثر نخواهد بود و برای پیشگیری از نرخ رشد تک‌رقمی، حمایت اقتصادی و کاهش هزینه‌های تحمیلی بر خانواده‌ها در این زمینه بتواند کمک کننده باشد. در اجرای برنامه‌های آموزشی برای افزایش تمایل به فرزندآوری ضرورت دارد آموزش مردان هم مورد تأکید قرار گیرد. همچنین شاید بتوان با آموزش مهارت‌های فرزندآوری به‌عنوان بخشی از برنامه‌های آموزش جمعی به‌ویژه برای زنان تحصیلکرده و شاغل، زنان با حس مسئولیت بالاتر را تشویق به فرزندآوری کرد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مراتب سپاس و قدردانی خود را از کلیه مسئولین دانشکده علوم پزشکی بهبهان و افراد شرکت‌کننده در مطالعه که ما را در اجرای این مطالعه یاری رساندند اعلام می‌نمایند.
تضاد منافع:
نویسندگان بیان می‌دارند که هیچ‌گونه تضاد منافعی وجود ندارد.
تأییدیه اخلاقی: این مطالعه طرح مصوب دانشکده علوم پزشکی بهبهان با کد اخلاق IR.BHN.REC.1395.20 می‌باشد.
فهرست منابع
1. Aradmehr M. Socio-demographic and religious factors affecting fertility rate among childbearing women in Easter Iran: A population-based study. Reprod Health 2019;7(1):1553-9. [Google Scholar]
2. Ghamami MM, Azizi H. Requirements of the legislative policy of the Islamic Republic of Iran's population. Womens Strat Stud 2015;17(66):117. (Persian) [URL]
3. Ramezankhani A, Manouchehri H, Hajizadeh E, Haghi M. The decision-making process of childbearing: a qualitative study. Payesh 2013;12(5):505-15. (Persian) [Google Scholar]
4. Chaurasia AR. Fertility, mortality and age composition effects of population transition in China and India: 1950-2015. Comp Popul Stud 2017;42:149-86.
https://doi.org/10.12765/CPoS-2017-12 [DOI:10.12765/cpos-2017-12]
5. Farrokh Eslamlou HR, Vahabzadeh Z, Moeini SR, MoghadamTabrizi F. Pre-marriage couples fertility attitude following recent childbearing persuasive policies In Iran. J Urmia Nurs Midwifery Fac 2014;11(10):836-46. (Persian) [Google Scholar]
6. Amiri F, Najafi R. Investigating of Factors Affecting the Fertility Pattern of Arak City in 2018 With the Struc- tural Equation Modeling. J Arak Uni Med Sci 2020;23(3):360-73. (Persian). [DOI:10.32598/jams.23.3.5531.3]
7. Amiri F, Rafiei M, Najafi R. Study of Fertility and Use of Pregnancy Contraceptive Methods in Women Referring to Remedial Centers in Arak City in 2017. J Arak Uni Med Sci. 2019;22(3):1-10. (Persian) [Google Scholar]
8. Vatanparast Z, Peyman N, Esmaeili H, Gholian Avval M. Effect of Educa-tional Program Based on the Theory of Planned Behavior on the Childbearing Intention in One-Child Women. J Educ Comm Health 2021;8(4):279-81. [DOI:10.52547/jech.8.4.279]
9. Afarini FS, Akbari N, Montazeri A. The relationship between social support and the intention of childbearing in women of reproductive age. Payesh 2018;17(3):315-28. (Persian) [Google Scholar]
10. Foroutan Y, Mirzaei S. Ethnic preferences for childbearing in Iran. Iran Popul Stud J 2018;4(2):35-60. (Persian) [URL]
11. Hosseini H, Bagi B. Socioeconomic, cultural and demographic determinants of childbearing desires among married women attending health centers in Hamedan (2012). J Kermanshah Univ Med Sci 2014;18(1). (Persian) [Google Scholar]
12. Erfani A, Jahanbakhsh R, Kalantari A. Individualism and Fertility Intentions. J Popul Assoc Iran 2020;15:239-64. (Persian) [Google Scholar]
13. Ghaffari F, Motaghi Z. Factors Affecting Childbearing Based on Women's Perspectives: A Qualitative Study. Navid No 2021;23(76):33-43. (Persian) [Google Scholar]
14. Soltan Z, Eini-Zinab H, Eslami M, Motlagh M. Multivariate Analysis of Iran's Period Fertility Changes in the 1370s & 1380s. J Popul Assoc Iran 2019;15:171-205. (Persian) [Google Scholar]
15. Mahzoon A, Mahmoudian H,Torabi F. Relation between Social Mobility and Fertility in Iran Using Censuses and Household Income and Expenditure Surveys Data. J Popul Assoc Iran 2019;14:59-84. (Persian) [Google Scholar]
16. Abbasi Shawazi M, Razeqi Nasrabadi H, Hosseini Chavoshi M. Socio Economic Security and Fertility Intention in Tehran City. J Popul Assoc Iran 2020;15:211-38. (Persian) [Google Scholar]
17. Niazi M, Torenjipoor F, Norozi M, Asgari Kviri A. Meta-Analysis of Social Factors Affecting FertilIty in Iran. Soc Dev Welfare Plann 2017;29: 69-118. (Persian) [URL]
18. Arjmand Siahpoush E, Zeini Wendian M, Rezapour D. A sociological analysis for factors affecting the attitude toward childbearing (case study: Employees of Andimeshk Department of Education. Q J Soc Dev 2021;16(1):59-78. (Persian) [Google Scholar]
19. Shojaee J and Yazdkhasty B. A systematic review of fertility reduction studies in the last two decades. Womens Strat Stud 2017;19:137-159. (Persian) [URL]
20. Brzozowska Z. Fertility and education in Poland during state socialism. Demogr Res 2014;31:319-36.
https://doi.org/10.4054/DemRes.2014.31.12 [DOI:10.4054/demres.2014.31.12]
21. Daniluk J, Koert E. Fertility awareness online: the efficacy of a fertility education website in increasing knowledge and changing fertility beliefs. Hum Reprod 2015;30(2):353-63. [DOI:10.1093/humrep/deu328] [PMID] [PMCID]
22. Mobasheri1 M, Alidousti M, Heidari Soureshjani S, Khosravi F, Khalafeyan P,Jalilian M. Determination of the Most Important Factors Influencing the Fertility Patterns of Single Child and Without Child Families in Shahr-e-kord City. Sci J Ilam Uni Med Sci 2013;21(6):63-70. (Persian) [Google Scholar]
23. GHasemi ardahari A, Rad F, Savabi H. Evaluationof Changes in female fertility in terms of socio-economic situation of couples. J Womens Strat Stud 2014;16(63):125. (Persian) [Google Scholar]
24. Keshavarz Mozafari H, Sharifirad G, Tavangarrad MR, Mardani Z. An investigation on sociodemographic factors influencing on fertility rate in Shahreza. J Health Syst Res 2014;10(1):66-76. (Persian) [URL]
25. Sadeghi H, Saraie H. Effective Factors on Mothers' Inclination to Have Children in Tehran. Soc Dev Welfare Plann 2016:8(27):1-32. (Persian) [Google Scholar]
26. Modiri F, Tanha F, Gilani N. Socio-economic Determinants of Childbearing Intention and Behavior among Men in Tehran. Q Soc Stud Res Iran 2021;10(4):1123-47. (Persian) [Google Scholar]
27. Shakeri Nejad G, Saki M, Haji Najaf S, Jarvandy F. Exploring the Point of View of Men and Women with Single Child on Childbearing in Ahvaz: a Qualitative Study. J Toloo-e-behdasht Sci 2016;15(5):81-94. (Persian) [URL]
28. Shams Gahfarokhi, F., Askari-Nodoushan, A., Eini-Zeinab, H., Ruhani, A., and Abbasi-Shavazi, M. J. At the crossroad of decision to have children: an analysis of individual and social childbearing challenges in the context of low fertility in Isfahan. J Appl Soc 2023;33(4):1-28. (Persian) [Google Scholar]
29. Khadivzadeh, T, Arghavani, E, Shakeri, M. T. Relationship between Fertility Motivations and Preferences in Couples. Iran. J. Obstet. Gynecol. Infertil 2014;17(114):8-18. (Persian) [Google Scholar]
30. Akbari, S. & Shoaakazemi, M. Childbearing challenges in educated women with three or more children and motivational strategies. J Woman Family Stud 2023;10(4):81-103. [Google Scholar]
31. Motlagh M E, Taheri M, Eslami M, nasrollapour shirvani S D. Factors Affecting the Fertility Preferences in Iiranian Ethnic Groups. J Urmia Nurs Midwifery Fac 2016;14(6):485-95. (Persian) [Google Scholar]
32. Abdollahi A, Farjadi G. Socio-economic rationality and childbearing behavior in Tehran City: Results from a qualitative study. Popular Policy Res 2016; 2(2):101-31. (Persian) [Google Scholar]
33. Mirabi S, Mirzaei H, Hassani Darmian GR. A phenomenological study on Married Women awareness of Childbearing. J Appl Soc 2020;31(3):1-20. (Persian) [Google Scholar]
34. Malakoutinia A, Nikouei Roozbehani ZS. An Evaluation of the Concept of the "Spouses Self-supporting" in Refusing Childbearing from the Islamic Viewpoint. Marifat J Syst 2021;280(30):21-34. (Persian)
35. Rahnama A, Roozbeh N, Salimi Asl A, Kazami Gerashi Z, Abbaszadeh M, Dabiri F. Factors Related to Childbearing in Iran: A Systematic Review. J Prevent Med 2022;9(1):6-17. (Persian) [Google Scholar]
36. Modiri F, Ghazi Tabatabai M. The effect of quality of marital life on intention of childbearing. J Soc Soc Inst 2018; 5 (12):73-94. (Persian) [URL]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
اطلاعات تماس
آدرس مکاتبه: آذربایجان غربی، ارومیه، بلوار رسالت، خیابان جهاد، کوی اورژانس، معاونت تحقیقات و فناوری
صندوق پستی : ۱۱۳۸
کد پستی : ۵۷۱۴۷۸۳۷۳۴
تلفن : 31937415-۰۴۴
فاکس : 32233009-۰۴۴
پست الکترونیک :
unmf
umsu.ac.ir , j.nur.midgmail.com
