دوره 21، شماره 4 - ( تیر 1402 )                   جلد 21 شماره 4 صفحات 320-311 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khezerloo Z, Aghakhani N, Cheraghi R, Alonejad V. COMPARISON OF THE EFFECT OF VIRTUAL AND FEEDBACK-BASED SELF-CARE TRAINING ON THE SELF-CARE BEHAVIORS OF HEART FAILURE PATIENTS REFERRED TO SEYYED AL-SHOHADA URMIA MEDICAL TRAINING CENTER IN 2020-2021. Nursing and Midwifery Journal 2023; 21 (4) :311-320
URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4882-fa.html
خضرلو زهرا، آقاخانی نادر، چراغی رزیتا، علی‌نژاد وحید. مقایسه تأثیر آموزش خود مراقبتی به روش مجازی و بازخورد محور بر رفتارهای خود مراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی مراجعه‌کننده به مرکز آموزشی درمانی سیدالشهدا (ع) ارومیه در سال 1401- 1400. مجله پرستاری و مامایی. 1402; 21 (4) :311-320

URL: http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-4882-fa.html

مقایسه تأثیر آموزش خود مراقبتی به روش مجازی و بازخورد محور بر رفتارهای خود مراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی مراجعه‌کننده به مرکز آموزشی درمانی سیدالشهدا (ع) ارومیه در سال 1401- 1400
زهرا خضرلو1 ، نادر آقاخانی* 2، رزیتا چراغی3 ، وحید علی‌نژاد4
1- دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
2- استادیار پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران (نویسنده مسئول) ، nader1453@umsu.ac.ir
3- مربی گروه پرستاری داخلی جراحی، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
4- استادیار آمار حیاتی، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران
واژه‌های کلیدی: آموزش، بازخورد، نارسایی قلبی، خود مراقبتی
متن کامل [PDF 619 kb]   (773 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (775 مشاهده)
متن کامل:   (901 مشاهده)
مقدمه
 نارسایی قلبی وضعیتی است که در آن قلب توانایی پمپاژ خون لازم برای نیازهای متابولیک بدن را ندارد (1). این اختلال، پیامد بسیاری از بیماری‌های قلبی عروقی ازجمله سکته قلبی است. از عوامل خطر مرتبط با آن می‌توان به پرفشاری خون، دیابت و بیماری مزمن کلیه اشاره کرد (2). نارسایی قلبی علائم متعددی نظیر تنگی نفس، سرگیجه، آنژین صدری، آدم و آسیت را ایجاد می‌کند. این علائم منجر به عدم تحمل فعالیت، قطع تعاملات اجتماعی، دیسترس های روانی، کاهش نشاط، افزایش وابستگی، بازنشستگی زودرس شده و تغییراتی را در سبک زندگی بیمار ایجاد می‌کنند که به نوبه خود باعث کاهش رضایت و کیفیت زندگی بیمار شده و هزینه‌های زیادی را به بیمار، خانواده، و جامعه تحمیل می‌کند (3). درحال حاضر این بیماری با شیوع بالایی همراه است؛ به‌طوری که در آمار منتشر شده توسط انجمن قلب آمریکا[1] در سال 2018؛ نزدیک به 7/5 میلیون نفر در آمریکا به نارسایی قلبی مبتلا شده‌اند که تخمین زده می‌شود، این عدد تا سال 2030 به بیش از 8 میلیون نفر در افراد بالای 18 سال برسد (4). در ایران نیز بیماری‌های قلبی عروقی به‌عنوان اولین علت مرگ‌و‌میر و مهمترین چالش نظام سلامت مطرح می‌باشد که بیش از یک سوم مرگ‌و‌میرها را به خود اختصاص می‌دهد. در میان بیماری‌های قلبی عروقی نارسایی قلبی در ایران با شیوع بیش از 8 درصدی از سایر کشورها پیشی گرفته است (5). رعایت رژیم دارویی و غذایی، استراحت، ارتقای کیفیت خواب و کیفیت زندگی، شناخت نحوه‌ی کنترل هیجانات و شیوه مراقبت از خود ازجمله مواردی می‌باشد که در کنترل عوارض و مشکلات این بیماری کمک کننده است که در این میان نحوه‌ی مراقبت از خود از اهمیت بسزایی برخوردار است (6).
 خودمراقبتی مفهوم کلی است که دارای اصول مهم و اساسی می‌باشد. مشخص شده آموزش دادن؛ با افزایش پیروی بیماران از رفتارهای خود مراقبتی رابطه مستقیم دارد و زمانی که بیماران به‌طور فعال در درمان و برنامه‌های خود مراقبتی مشارکت داشته باشند؛ بهترین نتایج حاصل می‌شود. این بیماران در انجام خـودمراقبتی بـا موانعی مواجه هستند و تعجب آور نیست کـه خـودمراقبتی ضـعیف می‌تواند منجر به بستری مکرر و کیفیت زندگی اندک آن‌ها گردد (7). در نتیجه، یکی از بخش‌های مهم برنامه‌های کنترل نارسـایی قلبـی آموزش و کمک به بیماران برای سازگاری با شرایط مزمن بیماری و انجام رفتار خودمراقبتی مناسب است. این روش‌های حمـایتی بایـد توسط پرستار در برنامه ریزی های تدوین شده برای ترخیص بیماران انجام شود (6).
روش‌های مختلفی برای آموزش به بیماران توسط پرستاران وجود دارد اما آنچه قابل‌توجه است؛ توجه به نیازهای آموزشی، سبک‌های یادگیری و سطح درک بیماران و بهره گیری از الگوهای مراقبت پرستاری و نیز استفاده از روش‌های مؤثر و نوین است (8). یکی از این روش‌ها، روش بازخورد محور[2] می‌باشد. آموزش بازخورد محور یک نوع روش خود مدیریتی به مددجویان است. در این روش از مددجو خواسته می‌شود نکات کلیدی آموزش داده شده را تکرار نماید تا از درک درست اطلاعات داده شده به وی اطمینان حاصل شود (9). به عبارتی یک روش تأیید ارتباطی است که توسط ارائه‌دهندگان مراقبت بهداشتی برای تأیید اینکه آیا فرد دریافت کننده آموزش می‌داند چه مطالبی توضیح داده شده است. آیا مطالب را درک کرده و می‌تواند اطلاعات را به درستی بازخورد دهد (10).
روش دیگری که برای آموزش به بیماران می‌توان استفاده کرد، روش آموزش مجازی از طریق پیام رسان واتساب می‌باشد. از مزایای پیام رسان‌ها مجازی دسترسی آسان بدون در نظر گرفتن سن، تحصیلات، نژاد و محل زندگی است (11). استفاده از این شبکه‌ها باعث ایجاد اعتماد به نفس و حس مالکیت در افراد می‌شود. از سوی دیگر شبکه اجتماعی امکان دریافت و پاسخ هم‌زمان را فراهم می‌کند. از این رو، این روش دارای راندمان بالاتری نسبت به روش‌های سنتی است (12). در مطالعه مرولی[3] و همکاران، تأثیر مثبت استفاده از شبکه‌های اینترنتی در کنترل بیماری‌های مزمن گزارش شده است (13). همچنین نتایج مطالعه مونتانمس[4] و همکاران نشان‌دهنده تأثیر مثبت واتساپ بر فعالیت فیزیکی و کنترل فاکتورهای قلبی و عروقی مانند فشارخون سیستول و دیاستول در بزرگسالان و سالمندان بوده است (14). همچنین نتایج مطالعات نشان داده آموزش بازخورد محور در کنترل دیابت (15)، خود مراقبتی در بیماران قلبی (16)، خود مراقبتی بعد از زایمان (17) مؤثر بوده است. در حال حاضر آموزشها بیشتر به شکل رایج و به‌صورت حضوری است که علاوه برمزیت های خود معایبی مانند محدودیت‌های زمانی و مکانی هم برای آموزش دهند گان و هم برای بیماران دارند (18).
امروزه علی رغم آمار بالای مبتلایان به بیماری نارسایی احتقانی قلب و لزوم ارتقای رفتارهای خودمراقبتی و با وجود مزایای فراوان دو روش آموزش بازخوردی و آموزش مجازی، متاسفانه تاکنون مطالعه‌ای در جهت مقایسه استفاده هم‌زمان از این دو روش و تأثیر آن بر میزان رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلب انجام نشده است. بنابراین با توجه به افزایش روزافزون مبتلایان به نارسایی قلبی و افزایش نیازهای مراقبتی آن‌ها، مطالعه حاضر باهدف تعیین و مقایسه تأثیر آموزش خود مراقبتی به روش آموزش از مجازی و آموزش به روش مجازی و بازخورد محور بر رفتارهای خود مراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی انجام گرفت.
مواد و روش کار
تحقیق حاضر یک مطالعه این پژوهش از نوع نیمه تجربی بود که بر روی 90 بیمار مبتلا به نارسایی قلبی مراجعه‌کننده به مرکز آموزشی درمانی سیدالشهدا ارومیه در سال 1401-1400 انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل تمایل بیمار به شرکت در مطالعه، ابتلا به بیماری نارسایی قلبی کلاس 1 و 2 به تشخیص پزشک متخصص، سن 40 تا 60 سال، عدم اختلال در تکلم، شنوایی و بینایی، دسترسی بیمار و یا حداقل یکی از افراد خانواده وی به گوشی هوشمند، عدم سابقه بیماری و اختلال روانی بنا به سوابق درمانی که مانع از مشارکت بیمار شود، داشتن سواد خواندن و نوشتن، هوشیاری بیمار به مکان و زمان بود. معیارهای خروج از مطالعه شامل بروز مشکلات جسمی و روانی منجر به ناتوانی بیمار در هر مرحله از پژوهش بود.
حجم نمونه بر اساس مطالعه دلیر و همکاران (19) در هر گروه 24 نفر محاسبه گردید که با احتساب 25 درصد ریزش 30 نفر در نظر گرفته شد. در ابتدا 156 نفر برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند که 66 نفر از آن‌ها از مطالعه خارج شدند (28 نفر تمایل به شرکت در مطالعه نداشتند و 38 نفر معیارهای ورود به مطالعه را نداشتند) و در انتها 90 نفر باقیمانده به روش تصادفی بلوکی در سه گروه 30 نفره کنترل، بازخوردی و مجازی قرار گرفتند (نمودار 1).
نمودار (1): نحوه انتخاب و تخصیص و پیگیری جامعه مورد مطالعه
نمونه‌گیری به شیوه در دسترس بود. ابزار پژوهش شامل فرم اطلاعات دموگرافیک (سن، میزان تحصیلات، جنس، شغل، وضعیت تأهل، وضعیت اقتصادی)، نوع مراجعه، مدت‌زمان بستری و سابقه داشتن آموزش در رابطه با رفتارهای خودمراقبتی) و پرسشنامه رفتارهای خودمراقبتی اروپایی نارسایی قلبی[5] بود. پرسشنامه اروپایی رفتارهای خودمراقبتی نارسایی قلبی که در سال 2003 توسط جارسما و همکارانش[6] برای تعیین رفتارهای خود مراقبتی در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی طراحی شده و به 14 زبان ترجمه شده است. این پرسشنامه حاوی 12 سؤال و پاسخ هر سؤال بر اساس مقیاس لیکرت 5 گزینه‌ای از اصلاً اینطور نیست با امتیاز 1 به‌منظور مشخص نمودن انجام نامناسب رفتار تا کاملاً اینطور است با امتیاز 5 در تغییر است و درمجموع نمره کل این مقیاس بین 12 تا 60 است و نمرات پایین‌تر نشان‌دهنده رعایت ضعیف رفتارهای خود مراقبتی از سوی بیماران می‌باشد، گزارش نمرات افراد برحسب امتیاز، خود مراقبتی ضعیف (28-12)، خود مراقبتی متوسط (44-29)، خود مراقبتی خوب (60-45) درج شده است (20). در مطالعه یو و همکاران[7](21) روایی ابزار با روش شاخص روایی محتوا 93درصد گزارش شده است. در مطالعه شجاعی و همکاران، آلفای کرونباخ 68درصد به دست آمده است و روایی آن با روش روایی محتوا بررسی شده است (22).
بیماران گروه کنترل، فقط آموزش‌های روتین بخش را دریافت نمودند. در گروه آموزش بازخوردی ابتدا توضیحات لازم دررابطه با اهداف مطالعه داده شد. سپس آموزش به‌صورت انفرادی و در طی یک ماه، هفته‌ای دو جلسه 60-45 دقیقه‌ای درمجموع در 8 جلسه انجام گرفت. آموزش بازخوردی به‌صورت چهره به چهره، سخنرانی و همراه با پاسخگویی به سؤالات احتمالی انجام گرفت. این آموزش همراه با بازخورد در پایان هر جلسه برای بیمار انجام می‌شد و اشکالات احتمالی مجدداً شناسایی و برطرف می‌شد. در گروه آموزش مجازی، ابتدا یک شماره تلفن همراه که دارای برنامه واتساپ فعال بود و برای خود بیمار یا یکی از اعضای خانواده در دسترس بود همراه با یک شماره تلفن ثابت از بیماران اخذ شد. پژوهشگر نحوه استفاده از برنامه واتساپ جهت دریافت محتوای آموزشی را آموزش داد. گوشی بیماران و همراهان ازنظر داشتن برنامه واتساپ و دسترسی به اینترنت چک شد، جهت آزمایش یک پیام شامل محتوای آموزشی از پیش آماده شده را به افراد فرستاده و از دریافت پیام اطمینان حاصل شد. پژوهشگر نیز با رویت دو تیک آبی در پیام ارسال شده، از دریافت پیام توسط بیمار اطمینان حاصل کرد. محتوای آموزشی به‌صورت متن و تصویر روزانه یک پیام کمتر از 160 حرف و یا یک تصویر با محتوای آموزشی تا سه ماه درمجموع 90 پیام و تصویر محتوای آموزشی به بیمار ارسال شد. پژوهشگر هر دو هفته یکبار با تماس تلفنی از بیمار بازخورد گرفته و لازم به ذکر است در صورتی که بیمار یک الی دو پیام را دریافت نکرده بود، با شماره تلفن ثابت اخذ شده تماس حاصل شده و علت را جویا می‌شد. محتوای کلی برنامه‌ی آموزشی شامل ماهیت بیماری، نوع و میزان فعالیت و ورزش‌های مجاز، رژیم غذایی مناسب، عوامل تشدید کننده‌ی بیماری و راه‌های کنترل آن‌ها، اطلاعات داروها (نام دارو، زمان مصرف، مقدار مصرف، عوارض داروها، نحوه مصرف و...)، ویزیت مجدد (پیگیری درمان)، کنترل استرس و اضطراب، زمان مناسب برای برگشت به کار بود؛ قبل و نهایتاً 16 هفته بعد از انجام مداخله پرسشنامه خودمراقبتی مجدداً توسط هر سه گروه تکمیل شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل توسط نرم‌افزار spss نسخه 22 انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های تی زوجی و تحلیل آنوا و کای دو و در صورت نیاز از آزمون‌های ناپارامتری استفاده شد.

یافته‌ها
میانگین سنی بیماران در پژوهش حاضر در گروه کنترل، آموزش بازخوردی و آموزش مجازی به ترتیب 57/6 ± 57/49، 86/5 ± 43/48 و 96/5 ± 87/50 سال بود. آزمون آنوا تفاوت معناداری را بین سه گروه قبل از مداخله نشان نداد (312/0=P). اکثریت شرکت کننده‌های سه گروه مرد بودند و از لحاظ جنسیت تفاوت آماری معناداری بین سه گروه قبل از مداخله وجود نداشت (956/0=(P. همچنین تفاوت آماری معناداری در ابتدای مطالعه بین سه گروه ازنظر متغیرهای وضعیت تأهل، سطح اقتصادی، نوع مراجعه، مدت‌زمان بستری شده و سابقه آموزشی در مورد رفتارهای مراقبتی وجود نداشت (05/0<P) (جدول 1).

جدول (1): فراوانی، درصد و میانگین مشخصات دموگرافیک به تفکیک سه گروه
متغیر کنترل بازخوردی مجازی p-value
(درصد) فراوانی (درصد) فراوانی (درصد) فراوانی
جنسیت مرد (3/53)16 (3/53)16 (7/56) 17 09/0=X2*
956/0=P
زن (7/46)14 (7/46)14 (3/43)13
وضعیت تحصیلات ابتدایی (10)3 (7/6) 2 (10)3 427/3=F**
997/0=P
راهنمایی (3/3)1 (7/6) 2 (3/3)1
دبیرستان (10)3 (3/13) 4 (10)3
لیسانس (60)18 (3/63)19 (7/66) 20
فوق لیسانس (4/13)4 (7/6) 2 (10)3
دکتری (3/3)1 (3/3)1 0
وضعیت تأهل متأهل (7/46)14 (60) 18 (50)15 158/1=X2*
561/0=P
مجرد (3/53) 16 (40) 12 (50)15
سطح اقتصادی دخل کمتر از خرج (3/63) 19 (3/83)25 (7/76) 23 699/7=F**
078/0=P
دخل برابر خرج (30) 9 (7/16)5 (10) 3
دخل بیشتر از خرج (7/6) 2 0 (7/6) 4
نوع مراجعه سرپایی (7/46) 14 (40) 12 (3/53) 16 071/1=X2*
585/0=P
بستری (3/53) 16 (60) 18 (7/46) 14
مدت‌زمان بستری شدن نشده (7/46) 14 (40) 12 (3/53) 16 083/2=*X2
978/0=P
کمتر از یک هفته (20) 6 (7/16) 5 (7/16)5
یک هفته (7/16) 5 (7/26)8 (20)6
دوهفته (10) 3 (10) 3 (7/6)2
بیشتر از دو هفته (7/6) 2 (7/6) 2 (3/3)1
سابقه آموزشی در مورد رفتارهای مراقبتی بلی (3/43) 13 (40) 12 (7/46) 14 271/0=X2*
873/0=P
خیر (7/56) 17 (60)18 (3/53) 16
سن mean± SD 57/6 ± 57/49 86/5 ± 43/48 96/5 ± 87/50 18/1=**F
312/0=P
*آزمون کای دو
**آزمون تحلیل واریانس ANOVA
با توجه به نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس میانگین نمره آموزش خود مراقبتی بین سه گروه کنترل، بازخوردی و آموزش مجازی قبل از مداخله ازنظر آماری معنی‌دار نبوده است (967/0=P). همچنین میانگین نمره رفتار خود مراقبتی بین سه گروه کنترل، بازخوردی و آموزش مجازی بعد از مداخله به ترتیب 66/5 ± 73/31، 44/4 ± 93/41 و 072/5 ± 36 بود. آزمون آنوا نشان داد این تفاوت از لحاظ آماری معنی‌دار بود (0001/0=P). با توجه به نتایج حاصل از آزمون توکی میانگین نمره رفتار خودمراقبتی بین گروه کنترل با گروه بازخوردی (0001/0=P)، گروه کنترل با گروه آموزش مجازی (005/0=P) و گروه بازخوردی با گروه آموزش مجازی (0001/0=P) ازنظر آماری معنی‌دار بوده است. همچنین نتایج آزمون تی زوجی نشان داد اختلاف میانگین نمره خود مراقبتی قبل از مداخله در گروه کنترل 37/5 ± 7/30 و بعد از مداخله 663/5 ± 73/31 بود که از لحاظ آماری معنی‌دار نبود (145/0=P)، در گروه بازخوردی میانگین نمره خود مراقبتی قبل از مداخله 99/4 ± 8/30 و بعد از مداخله 44/4 ± 93/41 بود و از لحاظ آماری معنی‌دار بود (0001/0=P)، در گروه آموزش مجازی نمره خود مراقبتی قبل و بعد از مداخله به ترتیب 99/4 ± 03/31 و 07/5 ± 36 بود و از لحاظ آماری معنی‌دار بود (0001/0=P) (جدول شماره 2).

جدول (2): مقایسه میانگین متغیر نمره آموزش خود مراقبتی بین سه گروه کنترل، بازخوردی و آموزش مجازی قبل و بعد از مداخله
گروه‌های آموزشی مقطع سطح معنی‌داری*
قبل از مداخله بعد از مداخله
گروه کنترل 37/5 ± 7/30 66/5 ± 73/31 496/1-=t، 145/0=P
بازخوردی 99/4 ± 8/30 44/4 ± 93/41 221/21-=t، 0001/0=P
مجازی 99/4 ± 03/31 07/5 ± 36 693/11-=t، 0001/0=P
سطح معنی‌داری** 03/0=F(ANOVA)
96/0=P		 44/30= F(ANOVA)
0001/0=P
*آزمون تی زوجی                    **آزمون تحلیل وایانس ANOVA
بحث و نتیجه‌گیری
نتایج نشان داد آموزش خود مراقبتی به روش آموزش مجازی و بازخوردی بر انجام رفتارهای خود مراقبتی بیماران نارسایی قلبی تأثیر مثبت دارد. در مطالعه حاضر جهت آموزش خودمراقبتی به بیماران نارسایی قلبی از سه روش آموزش روتین، روش آموزش مجازی و آموزش بازخوردی استفاده گردید که نتایج نشان داد روش آموزش از مجازی و روش بازخوردی هر دو توانسته است خودمراقبتی در بیماران نارسایی قلبی را ارتقا دهد. مقایسه سه گروه پس از مداخله هم نشان داد سه گروه تفاوت آماری معناداری با هم دارند که در این بین آموزش از مجازی و آموزش بازخوردی نسبت به آموزشهای روتین موثرتر می‌باشد. در این راستا مطالعه‌ای توسط آواه آساموآ[8] در سال 2019 انجام شد، نشان داد آموزش به شیوه بازخوردی باعث ارتقا خودکارآمدی و افزایش نمره دانش بیماران مبتلا به نارسایی قلبی شده است (23). همچنین نازلی باشی [9]و همکاران در سال 2016 در پژوهش خود نشان دادند که استفاده آموزش از مجازی از طریق اینترنت بر روی خودمراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی تأثیر مثبت دارد (24). همچنین در مطالعه برخورداری شریف آباد و همکاران در سال 1400 نتایج نشان داد، آموزش مجازی بر رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی تأثیر مثبت دارد (25). در این راستا مطالعات ذکر می‌کنند، به کارگیری تلفن در ارائه مراقبت نه تنها در کاهش هزینه‌ها و تسهیل دسترسی به مراقبت مؤثر است، بلکه باعث بهبود رابطه بین بیمار و ارائه‌دهندگان مراقبت و همچنین حذف موانع مربوط به مکان و زمان می‌شود (26). در پژوهش حاضر جهت آموزش از مجازی از تلفن همراه و برنامه واتساب استفاده گردید. البته شایان ذکر است که انجام این مطالعه قبل از فیلترینگ برنامه واتساب انجام شد. بنابراین به نظر می‌رسد که فناوری‌های جدید با افزایش میزان رعایت رژیم درمانی توسط بیماران تأثیر مثبت بیشتری نسبت به پیشرفت‌های قبلی به دست آمده از طریق مداخلات پزشکی سنتی داشته باشند (27). این در حالی است که نتایج پژوهش وانگ[10] و همکاران که به بررسی تأثیر پیگیری تلفنی توسط پرستار بر وضعیت بیماران مبتلا به دیابت، پرداخته بودند، مغایر با نتایج پژوهش حاضر است که در آن مطالعه تفاوت معنی‌داری بین میزان هموگلوبین گلیکوزیله در گروه پیگیری تلفنی و گروه کنترل دیده نشد (28). به نظر می‌رسد تفاوت مطالعه وی با پژوهش حاضر در روش آموزش مجازی باشد، به‌طوریکه در پژوهش حاضر از روش آموزش از طریق واتساب استفاده گردیده ولی در مطالعه وانگ از آموزش تلفنی استفاده شده است. به علت اینکه در آن زمان استفاده از واتساب مخدودیت زمانی و مکانی نداشت، بیماران به راحتی آموزشها را دریافت می‌نمودند و این عاملی برای افزایش خودمراقبتی در آن‌ها بود.
بر اساس مطالعه حاضر آموزش بازخوردی نیز بر ارتقاء رفتار خودمراقبتی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی مؤثر می‌باشد. در این راستا عزیزی و همکاران (2020) نشان دادند آموزش بازخوردی بر بهبود و ارتقای تبعیت از درمان بیماران در فاصله زمانی یک و سه ماه بعد از مداخله در بیماران قلبی مؤثر است (29). همسو با مطالعه حاضر در مطالعه‌ای در سال 2017 که به بررسی تأثیر آموزش بازخورد محور بر تبعیت از رژیم درمانی بیماران دیالیزی در چهار حیطه (همودیالیز، درمان‌های دارویی، محدودیت مصرف مایعات و رژیم غذایی) پرداخت، نتایج نشان داد که آموزش بازخورد محور منجر به بهبود تبعیت از درمان در بیماران دیالیزی در فاصله یک ماه بعد از مداخله شد (30). هرچند جامعه پژوهش با مطالعه حاضر متفاوت است اما تأثیر شیوه آموزشی بازخوردی بر بیماری‌های مزمن که بیماران به‌منظور مدیریت آن نیاز به فهم و درک کامل اطلاعات مرتبط با بیماری را دارند، را تائید می‌کند. مطالعه حاضر نشان داد گرچه هر دو روش آموزش باعث ارتقا رفتار خودمراقبتی بیماران شده است ولی آموزش به شیوه بازخوردی نسبت به روش آموزش مجازی مؤثرتر است. شاید دلیل آن مشارکت بیمار در پاسخ به سئوالات و مطمئن شدن محقق از یادگیری و تفهیم مراقبت آموزش داده شده از طریق گرفتن بازخورد باشد.
از سویی برخی مطالعات نتایجی متناقض با مطالعه حاضر گزارش کردند، ازجمله در یک پژوهش (2011) تحت عنوان تأثیر برنامه آموزش بازخورد محور بر حفظ و ماندگاری اطلاعات در بیماران دیابتی، نتایج نشان داد که در گروه آموزش بازخوردی تفاوت معنی‌داری در حفظ و ماندگاری اطلاعات ایجاد نشده بود (31). شاید یکی از دلایل عدم معنی‌داری در مطالعه مذکور، حجم نمونه کم، تفاوت ابزار و جامعه متفاوت از مطالعه حاضر باشد. غیرهمسو با نتایج مطالعه حاضر، نتایج پژوهش دیگری بود که در سال 2014 باهدف تعیین تأثیر روش آموزشی بازخورد محور از طریق تقویت دستورالعمل‌های حین ترخیص بر میزان بستری مجدد و خودمراقبتی 29 بیمار در طول 30 روز پس از ترخیص در بیماران نارسایی قلبی انجام شد که تفاوت نمره خودمراقبتی بیماران دو گروه بعد از مداخله معنی‌دار نبود (32). شاید دلیل تفاوت نتیجه این پژوهش با مطالعه حاضر حجم نمونه کم در مطالعه مذکور و تفاوت ابزار اندازه گیری باشد به‌طوری که در مطالعه حاضر 90 بیمار و در این مطالعه 29 بیمار مورد مطالعه قرار گرفتند. از مشکلات پژوهش عدم همکاری برخی شرکت کننده‌های گروه مجازی بود که با بیان اهداف و ضرورت انجام تحقیق در آن‌ها انگیزه جهت شرکت در مطالعه به وجود آمد. از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به شرایط روحی و عاطفی بیماران در زمان تکمیل پرسشنامه اشاره کرد که ممکن است بر یافته‌های مطالعه تاثیرگذار باشد و از کنترل پژوهشگر خارج بوده است.

نتیجه‌گیری
نتایج نشان داد آموزش خود مراقبتی به روش آموزش مجازی و بازخوردی بر رفتارهای خود مراقبتی بیماران نارسایی احتقانی قلبی تأثیر مثبت دارد. همچنین نتایج نشان داد گرچه هر دو نوع آموزش مؤثر بودند ولی آموزش بازخوردی نسبت به آموزش مجازی در ارتقا و خودمراقبتی بیماران مؤثرتر بود. با توجه به تأثیر این دو روش آموزشی بر خودمراقبتی بیماران نارسایی احتقانی قلبی، استفاده از این دو روش آموزشی به علت ساده و آسان بودن در آموزش این بیماران توصیه می‌گردد.

تشکر و قدردانی
این مطالعه حاصل پایان نامه کارشناسی ارشد داخلی جراحی با کد اخلاق. IR.UMSU.REC.1400.452 بود. نویسندگان از تمامی بیماران شرکت کننده در مطالعه کمال تشکر و قدردانی را دارند.
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: پرستاری
فهرست منابع
1. Snipelisky D, Chaudhry SP, Stewart GC. The Many Faces of Heart Failure. Card Electrophysiol Clin 2019;11(1):11-20. [DOI:10.1016/j.ccep.2018.11.001] [PMID]
2. Hosseini K, Mortazavi SH, Sadeghian S, Ayati A, Nalini M, Aminorroaya A, et al. Prevalence and trends of coronary artery disease risk factors and their effect on age of diagnosis in patients with established coronary artery disease: Tehran Heart Center (2005-2015). BMC Cardiovasc Disord 2021;21(1):477. [DOI:10.1186/s12872-021-02293-y] [PMID] [PMCID]
3. Sinnenberg L, Givertz MM. Acute heart failure. Trends Cardiovasc Med. 2020;30(2):104-12. [DOI:10.1016/j.tcm.2019.03.007] [PMID]
4. Benjamin EJ, Virani SS, Callaway CW, Chamberlain AM, Chang AR, Cheng S, et al. Heart disease and stroke statistics-2018 update: a report from the American Heart Association. Circulation 2018;137(12):e467-e492. https://doi.org/10.1161/CIR.0000000000000573 [DOI:10.1161/cir.0000000000000573]
5. Azimi I, Pahikkala T, Rahmani AM, Niela-Vilén H, Axelin A, Liljeberg P. Missing data resilient decision-making for healthcare IoT through personalization: A case study on maternal health. Future Gener Comput Syst 2019;96:297-308. [DOI:10.1016/j.future.2019.02.015]
6. Higgins M, Reilly C, Gary R, Dunbar S, Butts B, Butler J. Characterizing Quality of Life Responses and Physical Functioning Improvements to an Integrated Self-care Intervention for Persons With Co-morbid Heart Failure and Diabetes. Circ Cardiovasc Qual Outcomes 2017;10(suppl_3):A224. [DOI:10.1161/circoutcomes.10.suppl_3.224]
7. Riegel B, Carlson B. Facilitators and barriers to HF self-care. Patient Education and Counseling 2002 [DOI:10.1016/S0738-3991(01)00165-3] [PMID]
8. 46: 287-95 8- Stromberg A. The crucial role of patient education in heart failure. Eur J Heart Fail 2005;7:363-69. https://doi.org/10.1016/S0738-3991(01)00165-3 [DOI:10.1016/s0738-3991(01)00165-3] [PMID]
9. Roy C. Key issues in nursing theory: Developments, challenges, and future directions. Nurs Res 2018;67(2):81-92. https://doi.org/10.1097/NNR.0000000000000266 [DOI:10.1097/nnr.0000000000000266] [PMID]
10. Dinh TT, Bonner A, Clark R, Ramsbotham J, Hines S. The effectiveness of the teach-back method on adherence and self-management in health education for people with chronic disease: a systematic review. JBI Evid Synth 2016;14(1):210-47. [DOI:10.11124/jbisrir-2016-2296] [PMID]
11. Mulford DL. Using the teach-back method to improve self-care behaviors. Hampton University; 2016. [Google Scholar]
12. Sami W, Ansari T, Butt NS, Hamid MRA. Effect of diet on type 2 diabetes mellitus: A review. International J Health Sci 2017;11(2):65-71. [PMCID]
13. Kim MT, Kim KB, Huh B, Nguyen T, Han HR, Bone LR, Levine D. The Effect of a Community-Based Self-Help Intervention: Korean Americans With Type 2 Diabetes. Am J Prev Med 2015;49(5):726-37. [DOI:10.1016/j.amepre.2015.04.033] [PMID] [PMCID]
14. Merolli M, Gray K, Martin -Sanchez F. Health outcomes and related effects of using social media in chronic disease management: a literature review and analysis of affordances. J Biomed Informatics 2013;46(6):957-69. [DOI:10.1016/j.jbi.2013.04.010] [PMID]
15. Muntaner -Mas A, Vidal -Conti J, Borràs PA, Ortega FB, Palou P. Effects of a Whatsapp -delivered physical activity intervention to enhance health -related physical fitness components and cardiovascular disease risk factors in older adults. J Sports Med Phys Fitness 2017;57(1 -2):90-102. https://doi.org/10.23736/S0022-4707.16.05918-1 [DOI:10.23736/s0022-4707.16.05918-1] [PMID]
16. Oshvandi K, Jokar M, Khatiban M, Keyani J, Yousefzadeh M R, Sultanian A R. The Effect Of Self Care Education Based On Teach Back Method On Promotion Of Self Care Behaviors In Type Ii Diabetic Patients: A Clinical Trial Study. Iran J Diabetes and Metabol 2014;13(2):131-43. [Google Scholar]
17. Sadeghi Sherme M. Effect of applying continuous care model on quality of life in heart failure patients. Int J Behav Sci 2009;3(1):9-13. [URL]
18. Ghiasvand F, Riazi H, Hajian S, Kazemi E, Firoozi A. The effect of a self-care program based on the teach back method on the postpartum quality of life. Electron Physician 2017;9(4):4180-9. [DOI:10.19082/4180] [PMID] [PMCID]
19. Quinn CC, Gruber -Baldini AL, Shardell M, Weed K, Clough SS, Peeples M, et al. Mobile diabetes intervention study: testing a personalized treatment/behavioral communication intervention for blood glucose control. Contemp Clin Trials 2009;30(4):334-46. [DOI:10.1016/j.cct.2009.02.004] [PMID]
20. Dalir Z, Reihani Z, Mazlom R, Vakilian F. Effect of training based on teach back method on self-care in patients with heart failure. J Mazandaran Univ Med Sci 2016;25(134):209-20. [Google Scholar]
21. Peyman N, Zadehahmad Z, Doosti H. The effect of education based on self-efficacy theory on self-care behaviors in patients with heart failure in Shahid Modarres Hospital in Kashmar. J Health Field 2018;5(4):1-7. [DOI:10.18502/jthc.v15i1.3332] [PMID] [PMCID]
22. Yu D, Lee D, Thompson D, Woo J, Leung E. Assessing self-care behaviour of heart failure patients: cross-cultural adaptation of two heart failure self-care instruments. Hong Kong Med J 2010;16(3):13-6. [Google Scholar]
23. Shojaei F, Asemi M, Najaf Yarandi A, Hosseini F. Self-Care Behaviours, Quality of Life Among Patients with Heart Failure. Iran J Nurs 2006;18(44):49-55. [Google Scholar]
24. Awuah-Asamoah M. Effects of Teach-Back Method of Education on Knowledge of Heart Failure Self-Care Management and Post-Discharge Knowledge Retention. 2019. [Google Scholar]
25. Bashi N, Windsor C, Douglas C. Evaluating a Web-based self-management intervention in heart failure patients: a pilot study. JMIR Res Protocols 2016;5(2):e5093. [DOI:10.2196/resprot.5093] [PMID] [PMCID]
26. Barkhordari-Sharifabad M, Saberinejad K, Nasiriani K. The effect of health literacy promotion through virtual education on the self-care behaviors in patients with heart failure: A Clinical Trial. J Health Lit 2021;6(1):51-60. [Google Scholar]
27. Zakeri Mogadam M, Sadat S, Rajab A, Fagihzadeh S, Nesari M. Telephone follow up impact on diet in patient with type 2 diabetes. Iran Univ J 2008;14(2):63-71. [URL]
28. Mbuagbaw L, Mursleen S, Lytvyn L, Smieja M, Dolovich L, Thabane L. Mobile phone text messaging interventions for HIV and other chronic diseases: an overview of systematic reviews and framework for evidence transfer. BMC Health Serv Res 2015;22;15:33. [DOI:10.1186/s12913-014-0654-6] [PMID] [PMCID]
29. Wong FK, Mok MP, Chan T, Tsang MW. Nurse follow-up of patients with diabetes: randomized controlled trail. J Adv Nurs 2005;50(4):391-402. [DOI:10.1111/j.1365-2648.2005.03404.x] [PMID]
30. Azizi H R, Yousefian Miandoab N, Yaghoubinia F. Effect of Teach- Back on Treatment Adherence in Patients with Acute Coronary Syndrome: A Semi-Experimental Study. J Mazandaran Univ Med Sci 2020;30(190):44-55. [Google Scholar]
31. Ghanbari A, Nourozi TK, Dalvandi A, Kavari SH, Noroozi M. Effect of an educational program based on the teach-back method on adherence to treatment regimen in dialysis patients with end stage renal disease referred to Sina Hospital during 2015-2016. Iran J Rehabil Res Nurs 2017;4(1):24-30. [URL]
32. Kandula NR, Malli T, Zei CP, Larsen E, Baker DW. Literacy and retention of information after a multimedia diabetes education program and teach-back. J Health Commun 2011; 16(suppl 3):89-102. [DOI:10.1080/10810730.2011.604382] [PMID]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پرستاری و مامایی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Nursing And Midwifery Journal

Designed & Developed by : Yektaweb