Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

معنویت به‌عنوان یکی از جنبه‌های وجود آدمی، با تمام جنبه‌های سلامتی و بیماری همراه بوده و منبع حمایت و بهبودی برای بیماران می‌باشد(1). البته نیازهای معنوی در تمامی بیماران وجود دارد اما در بیمارانی که در مرحله پایان حیات قرار دارند که فرد در شرایط توأم با عدم قطعیت روبرو می‌شود، مسائل معنوی از اهمیت بیشتری برخوردار است(2). پرستاران نیز ازلحاظ اخلاقی و حرفه‌ای موظف‌اند که مراقبت معنوی را فراهم نمایند(3). ارائه مراقبت معنوی به بیماران می‌تواند موجب آسودگی روانی و ایجاد هدف و معنا در بیماران گردد(4)، به‌طوری‌که ارتباط مراقبت معنوی با بهبودی مددجویان باعث شده که انجمن پرستاران امریکا مراقبت معنوی را در استانداردها و کدهای اخلاقی خود به رسمیت بشناسند و مراقبت معنوی به‌عنوان جزئی از مراقبت کلی در برنامه درسی پرستاری گنجانده شود(5). بااین‌وجود، شواهد نشان می‌دهد که مراقبت معنوی برای بیماران معمولاً در کم‌ترین حد ارائه می‌گردد به‌طوری‌که یکی از چالش‌های سیستم بهداشتی درمانی در جوامع کنونی، ارائه مراقبت مؤثر در مرحله پایان حیات می‌باشد و علی‌رغم اقداماتی که تاکنون در زمینه آموزش سلامت معنوی صورت گرفته است، پرستارانی که مراقبت‌های معنوی را فراهم می‌کنند در اقلیت هستند(3). به‌طوری‌که مطالعات نشان می‌دهند اگرچه بیشتر پرستاران، مراقبت معنوی را بخش مهمی از مراقبت کل‌نگر می‌دانند، ولی فقط نزدیک به نیمی از آن‌ها به آن عمل می‌کنند و در اغلب موارد، این مراقبت‌ها نادیده گرفته می‌شود(6). در ایران بر اساس منشور حقوق بیماران در مراحل پایانی حیات، خدمات مراقبتی باهدف حفظ آسایش بیمار که شامل کاهش درد بیماران، توجه به نیازهای روانی، اجتماعی، معنوی وی می‌باشد در زمان احتضار بایستی ارائه گردد(7) و با توجه به اینکه ایران، کشوری اسلامی است در تعداد معدودی از بیمارستان‌های ایران، روحانیون آشنا به مسائل بهداشتی به ارائه خدمات مراقبت معنوی می‌پردازند اما باز هم یک دستورالعمل یکپارچه برای چنین امری وجود ندارد(8). مطالعات متعددی در ایران نشان داد که پرستاران از صلاحیت‌های لازم برای ارائه مراقبت معنوی برخوردار نیستند(3, 9) و این در حالی است که در کشورهای غربی، مراقبت‌های معنوی به‌عنوان بخش مهمی از عملکرد پرستاری پذیرفته‌شده و پرستاران مراقبت معنوی را جزئی از فعالیت‌های روزانه خود می‌دانند(10). ازجمله نیازهای معنوی پاسخ داده نشده در ایران، فراهم نبودن امکان مرگ با آرامش در بیمارستان‌ها می‌باشد(11). برای افراد در حال مرگ، احساس ارزشمندی می‌تواند به‌منزله نوعی احساس بهبودی باشد، زیرا زمانی که انجام اقدامات استاندارد پزشکی بی‌فایده هستند، ممکن است بهبودی صرفاً از طریق مراقبت معنوی صورت گیرد(12). تعداد کثیری از پرستاران در ایران از اهمیت مراقبت معنوی برای بیماران آگاه‌اند، ولی در عمل به دلیل فراهم نبودن شرایط لازم، مراقبت معنوی انجام نمی‌دهند(1). حجم کاری بالا، محدودیت زمانی، محدودیت‌های فرهنگی، عدم آگاهی از نیازهای معنوی بیماران و نیز عواملی مانند عادت به انجام کار روتین، مناسب نبودن فرد برای شغل پرستاری، تفاوت جنسی پرستار و بیمار و به‌عنوان موانع اصلی ارائه مراقبت معنوی گزارش شده است(11). یکی دیگر از موانع مهم در مطالعه  Adib Hajbagheryدر ایران، انگیزه کاری ضعیف به دلیل عدم پشتیبانی از طرف مدیران بود. درون سیستم پرستاری ایران جوّی از "عدم‌حمایت معنوی" حاکم است. هنگامی‌که پرستاران حمایت‌های مادی و معنوی لازم برای رفع نیازهای خود و مددجویان را دریافت نکنند، قادر به برآورده‌سازی نیازهای اساسی ازجمله نیازهای معنوی مددجویان نخواهند بود. تحقیر پرستار، جانب‌داری از پزشک در تعارضات میان پزشک و پرستار و فقدان گوش شنوا برای حرف‌های پرستاران، ازجمله مواردی هستند که پرستاران از آن‌ها به‌عنوان مصادیق عدم‌حمایت معنوی یاد کرده‌اند(13). از طرفی مراقبت معنوی مستلزم به‌کارگیری رویکردی بیمار محور است(14). درحالی‌که در ایران، اکثر اقدامات پرستاران پزشک‌محور می‌باشد. امروزه روتین محور بودن کار پرستاری به‌عنوان نقیصه‌ای جدی در پرستاری مطرح است و تلاش همگانی برای جایگزین کردن آن با روش‌های مبتنی بر بیمارمحوری و تأکید بر حفظ تمامیت وجودی بیمار مورد اجماع همه صاحب‌نظران پرستاری می‌باشد(15). با توجه به اثربخش بودن مراقبت معنوی در افزایش کیفیت زندگی بیماران در پایان حیات، توجه به زیرساخت‌های مراقبت معنوی در کشور امری ضروری است و توجه به این مهم بایستی در دستور کار سیاست‌گذاران سلامت در سطوح مختلف قرار گیرد. همچنین با توجه به نقش پرستاران در شناسایی نیازهای معنوی بیماران با بحران‌های معنوی، لازم است آموزش مراقبت معنوی در دوره آموزش دانشگاهی و دوره‌های بازآموزی بالینی موردتوجه مسئولین آموزشی بیمارستان‌ها قرار گیرد.

واژه‌های کلیدی: مراقبت معنوی از بیماران در حال مرگ

متن کامل [PDF 375 kb]   (1732 دریافت)    

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---